Postępowanie podatkowe: dane z konta bankowego

Przeczytaj także: Zasady i tryb składania zażalenia od postanowienia w sprawie podatkowej

Żądanie udzielenia tych informacji winno nastąpić w drodze postanowienia (art. 182 §4 Ordynacji podatkowej). Na postanowienie takie nie przysługuje zażalenie – strona może je zaskarżyć jedynie w odwołaniu od decyzji. W żądaniu takim organ podatkowy musi wskazać zakres interesujących go informacji oraz termin ich przekazania (art. 184 Ordynacji podatkowej). Ponadto winno ono zawierać:

1. wskazanie przesłanek uzasadniających konieczność uzyskania informacji objętych żądaniem;
2. dowody potwierdzające, że strona:
   a) odmówiła udzielenia informacji lub
   b) nie wyraziła zgody na udzielenie naczelnikowi urzędu skarbowego lub naczelnikowi urzędu celnego upoważnienia do zażądania tych informacji, lub
   c) w terminie określonym przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego nie udzieliła informacji albo upoważnienia.

Odpis żądania organ podatkowy ponadto przekazuje do właściwego dla niego organu odwoławczego. Warto podkreślić, że organ podatkowy występując z takim żądaniem jest obowiązany zwrócić uwagę na zasadę szczególnego zaufania pomiędzy instytucjami finansowymi a ich klientami.

Bank odmówi udzielenia informacji, jeżeli żądanie nie będzie spełniać wskazanych w art. 184 wymagań formalnych (art. 185 Ordynacji podatkowej).

Co za tym idzie, odmowa udzielenia informacji w zakresie danego rachunku bankowego nie uchroni podatnika przed poznaniem jego danych przez organ podatkowy. Warto jednak zwrócić szczególną uwagę na to, kto faktycznie może wystąpić do banku z żądaniem udostępnienia tych informacji oraz w jakim zakresie.

Przede wszystkim należy pamiętać, że na podstawie Ordynacji podatkowej tylko naczelnik urzędu skarbowego i naczelnik urzędu celnego mogą wystąpić o takie informacje. Prawo to nie przysługuje zatem chociażby dyrektorom izb skarbowych i celnych (a więc organom odwoławczym). Ponadto z literalnego brzmienia art. 182 Ordynacji podatkowej można wyciągnąć wniosek, że żądanie udostępnienia informacji może dotyczyć tylko rachunków bankowych posiadanych przez stronę postępowania.

Ograniczony jest przy tym zakres informacji z danego rachunku bankowego, z żądaniem udostępnienia których organ podatkowy jest uprawniony wystąpić. Otóż fiskus może wystąpić o udzielenie informacji dotyczących obrotów i stanów kont na rachunkach bankowych. Nie ma jednak prawa ubiegania się o przekazania informacji o podmiotach dokonujących wpłat na rachunek bankowy jak też adresatach wypłat dokonywanych z tego rachunku. Bank nie będzie także zobowiązany np. do przekazania danych dotyczących pełnomocnictw do dysponowania kontami podatnika, jako że obowiązek taki z przytoczonych przepisów również nie wynika.

Warto przy tym zwrócić także szczególną uwagę na początek art. 182 Ordynacji podatkowej, w którym to przepis ten mówi, iż bank jest obowiązany do udzielenia określonych informacji jedynie w przypadku, gdy z dowodów zgromadzonych w toku postępowania wynika potrzeba ich uzupełnienia lub porównania z informacjami z banku. Co za tym idzie, można przyjąć, że dostęp organów podatkowych do informacji objętych tajemnicą bankową wystąpi dopiero wówczas, gdy inne środki dowodowe okazały się niewystarczające dla wyjaśnienia prawidłowości rozliczeń podatkowych. Niestety ocena zaistnienia konieczności uzupełnienia dowodów oraz porównania ich z informacjami pochodzącymi z instytucji finansowej pozostaje w gestii organu podatkowego upoważnionego do wystąpienia o ich udzielenie.

Z żądaniem udzielenia informacji przez bank organ podatkowy występuje w trakcie troczącego się postępowania podatkowego lub (zgodnie z art. 292 Ordynacji podatkowej) kontroli podatkowej.