Odpisy aktualizujące w kosztach podatkowych firmy

Przeczytaj także: Nieściągalna wierzytelność z zagranicy w koszty podatkowe firmy

Przykładowe wyliczenie
Podstawowym warunkiem zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności jest uprawdopodobnienie jej nieściągalności.
Nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną w szczególności jeżeli:
a) dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku, albo
b) zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo
c) wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
d) wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.

Warto zauważyć, iż ustawodawca w szeroki sposób określił wachlarz zdarzeń w których następuje uprawdopodobnienie nieściągalności. Posługując się sformułowaniem „w szczególności” przesądził o otwartym charakterze wskazanego katalogu. Oznacza to, iż nie jest konieczne, aby u podatnika wystąpiła któraś z powyższych sytuacji. Zaliczenie do kosztów będzie możliwe także w innych przypadkach, pod warunkiem, iż nieściągalność wierzytelności zostanie uprawdopodobniona.

O charakterze powyższego katalogu wypowiedział się Minister Finansów w piśmie z 12 marca 1997r., PO 3-MD-722-112/97: „Katalog uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności jest otwarty. Jeżeli nie zachodzą okoliczności wymienione w ustawie, to wierzyciel musi zgromadzić takie dowody i przedstawić takie fakty, które będą pozwalały na wyciągnięcie wniosku, że istnieje duże prawdopodobieństwo nieściągnięcia wierzytelności.”

Ukształtowanie w powyższy sposób metody uprawdopodobniania wierzytelności dla potrzeb zaliczania do kosztów odpisów aktualizacyjnych powoduje, iż organy podatkowe w każdym konkretnym przypadku będą analizować, czy dowody przedstawione przez podatnika świadczą o nieściągalności wierzytelności. Nasuwa to pytanie jakie działania powinien podjąć przedsiębiorca, aby mógł skorzystać z omawianego rozwiązania.

Niewystarczające dowody
W takim kontekście można zauważyć, iż w ocenie sądów i organów podatkowych niewystarczające jest, aby po potwierdzeniu wierzytelności wyrokiem sądowym nie zostaje podjęte postępowanie egzekucyjne, lecz podatnik „na własną rękę” próbuje odzyskać należność poprzez np. wezwania, telefony do dłużnika. Podobny pogląd został wyrażony w wyroku NSA z 18 czerwca 2003r., III SA 2911/01, w którym czytamy: „(…) nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną jeżeli wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego. Użycie w tym przypadku spójnika "i" powoduje, że aby zaliczyć takie rezerwy do kosztów uzyskania przychodu niezbędne jest spełnienie obydwu wymienionych w tym przepisie przesłanek. Natomiast skarżąca Spółka skierowała przedmiotowe wierzytelności na drogę egzekucji sądowej dopiero w 2000 r.”

Za niewystarczające uznać należy legitymowanie się przez wierzyciela wezwaniem do zapłaty (tak stwierdzono w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 5 maja 2010r., IBPBI/1/415-160/10/BK) oraz wniesienie pozwu do prokuratury i otrzymanie postanowienia o zawieszeniu śledztwa z uwagi na niemożność ustalenia miejsca pobytu pozwanego (zgodnie z pismem Urzędu Skarbowego w Łęczycy z 5 maja 2005r., I-415/ 6 /2005). Dowodem nie będzie również postanowienie sądu wydane z powodu niewykrycia sprawców (pismo Urzędu Skarbowego w Łodzi z dnia 29 czerwca 2005 r. PB/II-1/4218-2/Int./05/EA).

Aktualność czynników
Na uwagę zasługuje także interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 6 maja 2009r., IPPB3-423-59/09-2/JB zgodnie z którą: „Sytuacja, w której przedsiębiorca realizuje swoje zobowiązania, a jedynie okoliczności wskazują według rozsądnej wyceny, iż w niedługim czasie może stać się on niewypłacalny, to nie istnieje jeszcze przesłanka aby wierzyciel zmniejszał do budżetu wpływy z podatku dochodowego od osób prawnych w związku z zaliczeniem do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności niespłaconej przez tegoż dłużnika.”

Potwierdza ona pogląd, iż w procesie oceny, czy dana wierzytelność jest nieściągalna, podatnik powinien brać pod uwagę czynniki aktualne na moment tej oceny. Nie może zatem zakładać, iż z uwagi na np. długotrwałą chorobę kontrahenta może stać się on z czasem niewypłacalny. Konieczne jest posiadanie pewności co do nieściągalności wierzytelności- nie może być ona nieściągalna tylko potencjalnie.