Podział majątku i spłata małżonka bez podatku dochodowego

Przeczytaj także: Otrzymana spłata spadku bez podatku dochodowego

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wyrokiem sądu z 30 sierpnia 2012 r. został orzeczony podział majątku wspólnego (działka gruntu). Na mocy wyroku były mąż wnioskodawczyni został zobowiązany do spłaty części udziałów w działce w kwocie 22 000 zł. 28 grudnia 2012 r. były mąż wnioskodawczyni zmarł, zaś przed śmiercią nie zdążył wykonać postanowienia sądu. Spadkobiercami są dwie córki zmarłego: jedna z pierwszego małżeństwa oraz druga będąca również córką wnioskodawczyni. Przyjęcie spadku po ojcu nastąpiło przed sądem. W drodze ugody wskazane wyżej roszczenie zostało (po sprzedaży działki) uregulowane na rzecz wnioskodawczyni przez córki zmarłego. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy od otrzymanej spłaty powinna zapłacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Stosunki między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U z 2012 r. poz. 788).
Zgodnie z art. 31 § 1 ww. ustawy, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. apops - Fotolia.com

Podział majątku i spłata małżonka bez podatku dochodowego

Otrzymana przez wnioskodawcę należność tytułem spłaty wynikająca z podziału majątku wspólnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Fakt, iż były mąż zmarł, nie wykonawszy postanowienia sądu, zaś roszczenie zostało zaspokojone w późniejszym terminie przez jego córki, pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Cechą charakterystyczną tego typu współwłasności jest to, iż niemożliwe jest ustalenie wielkości udziału małżonków we współwłasności (współwłasność bezudziałowa). Ponadto żaden z małżonków w czasie jej trwania nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego.

Opisany ustrój majątkowy trwa do ustania lub unieważnienia małżeństwa albo orzeczenia separacji, chyba, że w czasie trwania związku małżeńskiego:
1. małżonkowie zawarli małżeńską umowę majątkową,
2. z ważnych powodów na żądanie jednego z małżonków sąd orzekł zniesienie współwłasności,
3. wspólność ustała z mocy prawa na skutek całkowitego lub częściowego ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków lub też ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.

Art. 43 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi przy tym, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Ustanie wspólności ustawowej kreuje prawo małżonków do majątku wspólnego na zasadzie współwłasności w częściach ułamkowych, które z reguły jest stanem przejściowym i prowadzi do podziału tego majątku.

Zgodnie z art. 1037 ustawy Kodeks cywilny w związku z art. 46 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, podział majątku wspólnego może nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek z małżonków. (…)

W myśl art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowego od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361), przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Z literalnego brzmienia powołanego przepisu wynika zatem, iż wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej.

Przychodem z podziału majątku wspólnego jest wartość otrzymanego przez każdego z małżonków majątku, a także wartość spłat (dopłat) otrzymywanych przez jednego z tytułu podziału majątku. Wartość majątku oraz wartość spłat uzyskanych z tego tytułu przez małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że otrzymana przez Wnioskodawcę należność tytułem spłaty wynikająca z podziału majątku wspólnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Fakt, iż były mąż Wnioskodawczyni zmarł, nie wykonawszy postanowienia sądu, zaś roszczenie w kwocie 22.000,00 zł zostało zaspokojone w późniejszym terminie przez jego córki pozostaje bowiem bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów