Różnice kursowe na VAT poza podatkiem dochodowym

Przeczytaj także: Podatkowe różnice kursowe od podatku VAT?

(wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 marca 2012 r., sygn. akt II FSK 1508/10 - orzeczenie prawomocne)

W rozpatrywanej sprawie spółka wystawiała faktury w walutach obcych, na których VAT należny wykazywała w dwóch walutach: obcej i polskiej. Uważała, że dla celów podatku dochodowego różnice powstałe na kwocie VAT mogą zostać rozpoznane jako koszty uzyskania przychodów, mimo że nie są to różnice kursowe, o których mowa w art. 15a ustawy o PDOP. Według spółki, wynika to z faktu, iż katalog wydatków stanowiących koszty uzyskania przychodów jest katalogiem otwartym, a ponadto różnice te nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 ww. ustawy, określającym wydatki wyłączone z kosztów podatkowych.

Ze stanowiskiem tym nie zgodził się zarówno organ podatkowy, do którego spółka wystąpiła z wnioskiem o interpretację w tej sprawie, jak i sąd administracyjny I instancji.

Również NSA, do którego spółka wniosła skargę kasacyjną uznał, że różnice powstałe na kwocie VAT nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Według sądu:

"(...) to, że różnice w wycenie kwot podatku od towarów i usług, wynikające z ryzyka kursowego, nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. wprost, nie oznacza, że są one kosztem podatkowym. Jakkolwiek przepis art. 15a ust. 1 wyodrębnia różnice kursowe m.in. w kosztach podatkowych, to jednak nie mają one autonomicznego charakteru. Dopiero, jeżeli wynikający z transakcji gospodarczej wydatek ma związek z przychodem i zostanie uznany za koszt podatkowy, to również różnice kursowe z takim wydatkiem (kosztem uzyskania przychodów) związane mogą zostać uznane za koszt podatkowy. Istota różnic kursowych polega na urealnieniu przychodów i kosztów podatkowych z tytułu zmian kursów waluty. Jeżeli więc w określonym stanie faktycznym nie ma kosztu uzyskania przychodu, to nie ma również podstawy do jego urealniania. W przypadku podatku od towarów i usług ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wyraził zasadę, że podatek ten nie wywołuje na jej gruncie skutków podatkowych. Jest neutralny podatkowo. Zasada ta dotyczy zarówno kosztów uzyskania przychodów, jak i przychodów (podkreśl. red.). (...)"
NSA wyjaśnił ponadto, że skoro VAT nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów (poza sytuacjami określonymi w art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o PDOP, niemającymi zastosowania w omawianym przypadku), to tym samym do tej kategorii nie mogą zostać zaliczone różnice kursowe, jako należności pochodne bezpośrednio z tym podatkiem związane. NSA podkreślił, że różnice kursowe nie mają samodzielnego bytu, lecz są one konsekwencją określonych zdarzeń gospodarczych kwalifikowanych przez ustawę podatkową jako przychód lub koszt podatkowy. Są one elementem przychodów lub kosztów, a nie odrębnym przychodem czy kosztem. Oznacza to, że różnice kursowe nie mogą być samodzielnie kwalifikowane jako koszt lub przychód podatkowy. W przeciwnym razie, regulacja zawarta w art. 15a ww. ustawy byłaby zbędna, gdyż o tym, czy ujemne różnice kursowe są kosztem, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości, decydowałby art. 15 ust. 1 tej ustawy.

Od redakcji:
Organy podatkowe, a także sądy administracyjne są zgodne co do tego, że podatnicy ustalający różnice kursowe metodą podatkową nie mogą ujmować w przychodach/kosztach podatkowych różnic od należności/zobowiązań w części przypadającej na kwotę VAT. Naszym zdaniem, takie stanowisko jest jak najbardziej słuszne i wprost wynika z przepisów podatkowych.


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.