Ordynacja podatkowa: postępowanie i załatwianie spraw

Przeczytaj także: Zasady i tryb składania zażalenia od postanowienia w sprawie podatkowej

Podstawową regułą, dotyczącą prowadzenia rożnego rodzaju postępowań podatkowych, jest zasada szybkości i prostoty działania, co oznacza, iż organy powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się przy tym możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

Realizację tej reguły można odnaleźć w zapisie art.139 Ordynacji Podatkowej, określającym terminy przewidziane na załatwianie różnego rodzaju spraw, mający na celu dyscyplinowanie organów podatkowych.

Na sprawy skomplikowane 2 miesiące
Bez zbędnej zwłoki powinny być załatwiane tym bardziej wszystkie sprawy nie wymagające przeprowadzenia postępowania dowodowego, w których został już zebrany materiał dowodowy. Warto w tym miejscu podkreślić, iż ocena dowodów i wydanie rozstrzygnięcia nie powinno trwać dłużej niż jeden miesiąc.

Ponadto, w przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej termin na jej załatwienie może ulec wydłużeniu aż do dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Niestety, ze względu na to, iż przepisy prawa podatkowego nie definiują zakresu pojęcia „sprawy szczególnie skomplikowanej”, decyzja o wydłużeniu omawianego terminu leży w gestii urzędników.

Sprawy na żądanie podatnika
Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy prowadzone na wyraźne żądanie podatnika, które mogą być rozpatrzone na podstawie przedstawianych przez niego dowodów lub na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.

Powyższa regulacja znacznie usprawnia i przyspiesza proces wydania decyzji. Należy jednak pamiętać, że głównym mankamentem omawianej regulacji prawnej jest fakt, iż ocena czy sprawa może być załatwiona na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę, należy tylko i wyłącznie do organu podatkowego.
Postępowanie odwoławcze
Kolejnym przykładem ewidentnego ograniczenia czasu przewidzianego na załatwienie sprawy przez organy podatkowe jest postępowanie odwoławcze.

Ogólnie przyjmuje się, że załatwienie sprawy w tym przypadku, powinno nastąpić nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy. Warto jednak przy tym pamiętać, że wspomniane odwołanie składa się za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżaną decyzję. W związku z tym, organ I instancji, bez zbędnej zwłoki zobowiązany jest do przekazania, złożonego odwołania, właściwemu organowi odwoławczemu wraz z aktami sprawy i własnym stanowiskiem co do przedstawionych zarzutów.

W sytuacji, gdy ze sprawą tą związana jest przeprowadzona rozprawa lub też strona złożyła wniosek o jej przeprowadzenie, fiskusowi na załatwienie sprawy przysługuje okres nieprzekraczający 3 miesięcy.

Powyższe terminy nie obejmują okresów czasu, przewidzianych przez przepisy prawa podatkowego na dokonanie ściśle określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania, jak również okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub też z przyczyn niezależnych od organu podatkowego.

Zawiadomienie wyznaczy nowy termin
W razie niezałatwienia sprawy w przewidzianym czasie, organ podatkowy zobowiązany jest, podając przy tym przyczyny niedotrzymania terminu, powiadomić stronę o nowym, wyznaczonym terminie. W takim przypadku podatnikowi przysługuje prawo do ponaglenia organu podatkowego. W tym celu stosowne pismo należy skierować do organu podatkowego wyższego stopnia lub też ministra właściwego do spraw finansów publicznych - w przypadku, gdy sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.

Ponadto, na uwagę zasługuje fakt, iż w sytuacji, gdy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa, winny niedotrzymania stosownego terminu urzędnik, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej.


Elżbieta Węcławik, Dominik Mędrzycki