Kodeks karny skarbowy a nierzetelne faktury VAT

Przeczytaj także: Po 7 latach kontroli i postępowań podatkowych fiskus uznał że nic się nie stało

Natomiast za faktury wystawiane nierzetelnie lub posługiwanie się takim dokumentem, przewidziana jest kara wyższa i wynosi ona do 240 stawek dziennych. Wątpliwości budzi rozróżnienie tych dwóch pojęć z tego względu, że przepisy kks ich nie definiują. Definiują jedynie nierzetelną i wadliwą księgę (art. 53 § 22 i § 23 kks).

---

Za księgę nierzetelną uznaje się księgę prowadzoną niezgodnie ze stanem rzeczywistym, natomiast za wadliwą księgę prowadzoną niezgodnie z przepisami prawa.

---

W podobny sposób zdefiniowane są te pojęcia odnośnie ksiąg podatkowych w art. 193 Op. Można, zatem per analogiam wysnuć wniosek, że nierzetelność faktury ma miejsce wówczas, gdy zostanie ona wystawiona niezgodnie ze stanem rzeczywistym. Mimo, że pod względem formalnym faktura wystawiona zostanie prawidłowo, jej treść będzie niezgodna ze stanem faktycznym. Stwierdzenia tego organy skarbowe będą mogły dokonać w wyniku przeprowadzonego postępowania kontrolnego u sprzedawcy lub nabywcy, w wyniku porównania posiadanych przez nich dokumentów ze stanem faktycznym.

Przykład
Załóżmy, że firma otrzymała zamówienie na 50 komputerów i wysłała je własnym środkiem transportu do odbiorcy. W trakcie transportu samochód uległ wypadkowi w wyniku, którego część z nich uległa uszkodzeniu. Odbiorca otrzymał faktycznie, więc tylko 35 sztuk nieuszkodzonego towaru. Faktura opiewająca na 50 komputerów jest, więc nierzetelna (niezgodna ze stanem faktycznym), ale firma nie poniesie w takiej sytuacji odpowiedzialności za przestępstwo skarbowe, ponieważ niezgodność z rzeczywistością nie była zamierzona i powstała już po wystawieniu faktury. Konieczne jednak będzie albo skorygowanie takiej faktury, albo dostarczenie nabywcy brakujących sztuk towaru.

Za wadliwą fakturę można natomiast przyjąć taką, która nie zawiera wszystkich elementów, jakie są dla niej wymagane, w oparciu o obowiązujące w tym zakresie przepisy. Odnosi się to do przepisów rozporządzenia fakturowego, które wymienia obligatoryjne elementy, jakie muszą znaleźć się na fakturze dokumentującej sprzedaż. Należy, zatem mieć na uwadze wszystkie wymogi formalne, jakie powinny być spełnione przy jej wystawianiu, z uwzględnieniem rodzajów towarów i usług oraz statusu kontrahentów.

Przykład
Załóżmy, że firma dokonuje sprzedaży zwolnionej z VAT. Wymogiem formalnym jest podanie podstawy prawnej tego zwolnienia, czyli:
• symbolu PKWiU towaru lub usługi, jeżeli przepisy uptu lub rozporządzenia wykonawczego powołują ten symbol, lub
• przepisu uptu albo rozporządzenia wykonawczego na podstawie, którego stosowane jest to zwolnienie, lub
• przepisu Dyrektywy (chodzi o Dyrektywę 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej), który zwalnia z VAT dokumentowaną czynność.

Jeżeli tego wymogu nie spełniono, wystawiona faktura będzie uznana za wadliwą, tj. nie spełniającą wymogów określonych przepisami. Błąd ten można naprawić poprzez jej korektę. W przypadku nierzetelnego lub wadliwego wystawienia faktury, podatnik ma obowiązek jej skorygowania lub zaakceptowania noty korygującej wystawionej przez odbiorcę. Niewystawienie faktury korygującej jest obwarowane sankcją. W sytuacji powstania okoliczności, która wymaga skorygowania faktury (a zawsze ma to miejsce, gdy jest ona wadliwa lub nierzetelna) – ciąży na sprzedawcy obowiązek wystawienia faktury korygującej. Niewykonanie tego obowiązku jest takim samym przestępstwem, jak nie wystawienie faktury w ogóle (art. 62 § 1 kks).
Za wadliwe wystawienie faktury pracownik może zostać obciążony odpowiedzialnością karną skarbową, na podstawie art. 9 § 3 kks w myśl, którego za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada jak sprawca także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi – w szczególności finansowymi – osoby fizycznej lub prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.

Skutkami wadliwego wystawienia faktury zostanie, zatem niewątpliwie obciążony ten, kto faktycznie wadliwą fakturę wystawił, bądź ten, kto odpowiada w przedsiębiorstwie za prawidłowość dokumentowania i rejestrowania zdarzeń gospodarczych. Ponadto trzeba mieć na uwadze, że w sytuacji, gdy na fakturze wykazana zostanie kwota podatku – sprzedawca obowiązany jest do jego zapłaty na podstawie art. 108 uptu i to niezależnie od jej przyczyny. Nie stanowi ona również podstawy do odliczenia z niej VAT u nabywcy towaru lub usługi, o czym stanowi przepis art. 88 ust. 3a uptu. W przypadku błędnego odliczenia VAT z takiej faktury, może to skutkować powstaniem zaległości podatkowej i odsetkami za zwłokę. Jest to, zatem najbardziej dotkliwy skutek otrzymania przez odbiorcę faktury obciążonej błędami. Jak więc widać, obie strony transakcji powinny być zainteresowane prawidłowym wystawieniem faktury, gdyż obie ponoszą konsekwencje jej wadliwego lub nierzetelnego wystawienia.


W czasopiśmie „Serwis Podatkowy VAT” omawiamy planowane zmiany w VAT oraz ich konsekwencje dla Twojej firmy, podajemy również rozwiązania konkretnych problemów polskich księgowych.