Księgowanie nieodliczonego VAT w księgach rachunkowych

Przeczytaj także: Pomoc prawna w firmie a podatki

Ustawodawca wprowadził szereg wyłączeń i ograniczeń przy odliczaniu VAT naliczonego. I tak niektóre czynności, jak chociażby usługi hotelowe czy gastronomiczne, nie dają prawa do odliczenia VAT-u. W przypadku samochodów osobowych i innych pojazdów z nimi zrównanych odliczenie tego podatku od wydatków eksploatacyjnych dopuszczalne jest w połowie jego wysokości wynikającej z faktur zakupu. Nadto prawo do odliczenia podatku naliczonego nie przysługuje także wówczas, gdy zakupy są związane ze sprzedażą zwolnioną (zarówno podmiotowo jak i przedmiotowo).

Rodzi się w takich sytuacjach pytanie, jak ująć w księgach rachunkowych nieodliczony VAT? Przypomnijmy w tym miejscu, że jedną z pozycji kosztów rodzajowych jest konto oznaczone „Podatki i opłaty”. Służy ono do ujmowania m.in. opłat skarbowych, notarialnych, administracyjnych, PFRON, za użytkowanie wieczyste gruntów itp. Ujmowane są na nim także podatki kosztowe. Wśród nich znajdują się przede wszystkim podatek od nieruchomości i podatek od środków transportowych.

Czy tutaj powinien zostać ujęty także nieodliczony VAT? Wszak ten też jest kosztem.

Wydaje się, że nie. Nieodliczony podatek VAT zwiększa bowiem cenę nabycia towaru lub usługi. W związku z tym wydatek udokumentowany fakturą, od którego nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego należy ująć w księgach rachunkowych w kosztach działalności w wartości brutto.


Definicja ceny nabycia znajduje się natomiast w art. 28 ust. 2 pkt 8 ustawy o rachunkowości. Jest to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny - jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu.

W związku z tym w zależności od tego, czego konkretnie wydatek dotyczy, podatek VAT niepodlegający odliczeniu trafi odpowiednio na konta zespołu 4 (koszty rodzajowe) bądź 5 (koszty wg miejsc ich powstawania), czy też na konto 01 (Środków trwałych), 08 (Środków trwałych w budowie), 31 (Materiałów) bądź 33 (Towarów). Oczywiście numeracja kont jest tutaj kwestią umowną i w konkretnej jednostce może być inna.