Darowizna przedsiębiorstwa bez podatku?

Przeczytaj także: Darowizna od synowej zwolniona w całości z podatku?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca i jego siostra zamierzają utworzyć spółkę cywilną, zaś ich ojciec zamierza przekazać im darowizną w formie aktu notarialnego zorganizowaną część swojego przedsiębiorstwa - właśnie do utworzonej spółki.

Na zorganizowaną część przedsiębiorstwa składają się tutaj m.in. nieruchomości, budynki, budowle, maszyny i urządzenia, urządzenia techniczne (tj. maszyny, materiały i urządzenia potrzebne do kontynuowania produkcji), pojazdy samochodowe i wyposażenie. Nie ma wśród nich natomiast praw autorskich i pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, do znaku towarowego, wzorów zdobniczych czy wierzytelności wynikających z tych praw. Składniki wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa pozostają ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, że można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów. Przed dokonaniem darowizny darczyńca zamierza ustalić wartość rynkową zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy darowizna taka będzie zwolniona z podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2017 r., poz. 833, ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Ponieważ ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia „darowizna”, wobec tego należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459, ze zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Stosownie do postanowień art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Obowiązek ten powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcie umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia, co wynika z art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy. Przy czym jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Jednocześnie, zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 powołanej ustawy do I grupy podatkowej zalicza się; małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast stosownie do przepisu art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku do spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. z 2015 r., poz. 2060).
Dodatkowo należy wskazać, iż zgodnie z art. 4a ust. 4 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Jak wynika z treści przywołanych powyżej przepisów, w celu skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn należy spełnić łącznie następujące warunki:
• podmiotem nabywającym własność rzeczy lub praw majątkowych powinien być: małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha;
• nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych powinno zostać zgłoszone przez nabywającego właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy) – warunek ten nie dotyczy jednak nabycia następującego na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego (art. 4a ust 4 ustawy).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 4 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwolnienia określone w ust. 1 i w art. 4a stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa. (...)

Mając na uwadze powyższe oraz powołane przepisy prawa, należy stwierdzić, że darowizna zorganizowanej części przedsiębiorstwa na rzecz Wnioskodawcy będzie podlegała regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednakże, z uwagi na fakt, że umowa darowizny zostanie zawarta pomiędzy osobami wymienionymi w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (tj. pomiędzy ojcem a synem), to będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a powołanej ustawy o podatku od spadków i darowizn, o ile zostaną spełnione łącznie warunki wymienione w powołanych wyżej przepisach art. 4 ust. 4 i art. 4a tej ustawy.

Okoliczność, że zorganizowana część przedsiębiorstwa zostanie nabyta przez Wnioskodawcę jako wspólnika spółki cywilnej (tzn. do majątku spółki cywilnej stanowiącego współwłasność łączną Wnioskodawcy i pozostałych wspólników spółki cywilnej – siostry Wnioskodawcy) pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia możliwości zastosowania zwolnienia z podatku od spadków i darowizn określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. W przeciwieństwie do spółek osobowych prawa handlowego, spółka cywilna nie jest odrębnym podmiotem prawa i stanowi wyłącznie stosunek zobowiązaniowy pomiędzy stronami umowy spółki cywilnej. Zgodnie z art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Stroną umowy darowizny będzie darczyńca (ojciec Wnioskodawcy) oraz wspólnicy spółki cywilnej (w tym Wnioskodawca) jako obdarowani. W wyniku darowizny, własność zorganizowanej części przedsiębiorstwa przysługiwać będzie wspólnikom spółki cywilnej, w tym Wnioskodawcy, w ramach współwłasności łącznej.

Podkreślić przy tym należy, że jeżeli umowa darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego Wnioskodawca nie będzie miał obowiązku zgłoszenia jej do urzędu skarbowego, zgodnie z art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów