Wniesienie nieruchomości do majątku wspólnego nie jest nabyciem

Przeczytaj także: Ulga mieszkaniowa: umowa deweloperska nie wystarczy

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W 2001 r. mąż wnioskodawczyni nabył wraz z innymi osobami działkę gruntu. Jej podziału pomiędzy współwłaścicieli dokonano w 2003 roku. W 2006 r. małżonkowie zakończyli budowę domu na działce stanowiącej własność męża. Pieniądze na budowę pochodziły z majątku wspólnego małżonków. Niemniej z uwagi na to, że grunt należał tylko do męża, budynek był również tylko jemu przypisany.

W grudniu 2015 r. małżonkowie rozszerzyli majątek wspólny o powyższy grunt wraz z wybudowanym budynkiem mieszkalnym. W rezultacie wnioskodawczyni stała się jego współwłaścicielem. Nieruchomość tę zamierzają oni sprzedać. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy od takiego odpłatnego zbycia powstanie u niej źródło przychodu w podatku dochodowym? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy i odstąpił od jego uzasadnienia prawnego. Stanowisko to było następujące:

„(...) Przedstawiając własne stanowisko Wnioskodawczyni wskazuje, że zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) źródłem przychodu jest, z zastrzeżeniem ust. 2, odpłatne zbycie m. in.:
a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Przepis cytowanego art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych formułuje generalną zasadę, że nie płaci się podatku dochodowego, jeśli od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości lub praw upłynęło 5 lat. W związku z tym, jeśli od końca roku, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości lub praw do dnia sprzedaży upłynęło 5 lat, sprzedaż nie podlega w ogóle opodatkowaniu.

Wnioskodawczyni wskazuje, że stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.). Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Stosownie natomiast do art. 33 pkt 1 Kodeksu, do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej. Jednakże małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć np. na przedmioty nabyte przez małżonków przed powstaniem wspólności ustawowej (art. 47 § 1 Kodeksu). Wówczas przedmioty, które należały do majątku osobistego jednego z małżonków zostają włączone do majątku wspólnego małżonków.

Ustrój wspólności ustawowej obejmujący dorobek obojga małżonków, ukształtowany został przez ustawodawcę jako wspólność łączna bezudziałowa. Wspólność ta charakteryzuje się tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą zatem rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością - art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Co do zasady, wspólność majątkowa trwa tak długo jak małżeństwo.

Umowa rozszerzająca wspólność majątkową małżeńską uregulowana została w art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jest to umowa, której celem jest ustanowienie ustroju majątkowego między małżonkami w sposób odmienny od przewidzianego w przepisach o wspólności ustawowej. Umowa ta jest czynnością prawną organizacyjną, która reguluje stosunki majątkowe małżonków przez czas trwania ich związku małżeńskiego.

Wnioskodawczyni przytacza pogląd wyrażony w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który wskazuje, że umowa rozszerzająca wspólność majątkową małżeńską ma charakter czynności prawnej rozporządzającej o charakterze nieodpłatnym, co stanowi w swej istocie darowiznę dokonaną w ramach małżeńskiej umowy majątkowej. Wspólność małżeńską, która jest współwłasnością łączną cechuje bezudziałowy charakter. Oznacza to, że w przypadku sprzedaży nieruchomości, każdy z małżonków zbywa całą nieruchomość a nie udziały w tej nieruchomości a cały przychód ze sprzedaży wchodzi niepodzielnie do majątku wspólnego.

Włączenie do majątku małżonków w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego małżonka, nie jest nabyciem tej nieruchomości przez drugiego małżonka w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 powołanej wyżej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że datą nabycia nieruchomości przez każdego z małżonków, na skutek zawarcia umowy rozszerzającej wspólność ustawową staje się data nabycia nieruchomości przez tego małżonka, który nieruchomość włączył do majątku wspólnego. U małżonka, który stał się współwłaścicielem nieruchomości w drodze rozszerzenia ustawowej wspólności majątkowej, również nie powstanie z tego tytułu obowiązek podatkowy.

W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 kwietnia 2002 r. III SA 2717/00 (LEX 76287) powołano się na uchwałę 7 sędziów z 17 grudnia 1996 r. sygn. FPS 7/96 (ONSA 1997 nr 2. poz. 51), w której zwrócono także uwagę na wyjątkowy - bo ograniczający swobodę dysponowania prawem własności - charakter art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co nakazuje ścisłą jego interpretację. Sąd stwierdził też, że ewentualne wątpliwości prawne, które wystąpią przy jego stosowaniu, powinny być wyjaśniane na korzyść podatnika.

W ww. wyroku Sąd wyraził również pogląd, że umowa majątkowa rozszerzająca wspólność ustawową (art. 47 § 1 k.r.o.) jest czynnością prawną organizacyjną, której przedmiotem jest regulacja majątkowoprawnych stosunków małżonków (por. A. Dyoniak: Glosa do uchwały SN; OSP 1993. nr 5, poz. 92), a nadto stwierdził, że włączenie do majątku małżonków, w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową, nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego małżonka nie jest nabyciem tej nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przez drugiego małżonka.

Stwierdzić zatem należy, że umowy majątkowej nie można utożsamiać zarówno ze zbyciem, ani z nabyciem poszczególnych składników majątku, jak również z nabyciem udziałów w tym majątku.

Jak wynika z przedstawionego opisu stanu faktycznego mąż w 2001 r. nabył do majątku osobistego działkę. W roku 2003 dokonano podziału przedmiotowej działki pomiędzy współwłaścicieli na mocy aktu notarialnego. W 2006 r. na działce wybudowany został budynek mieszkalny. W wyniku zawartej w grudniu 2015 r. umowy rozszerzającej wspólność ustawową małżeńską mąż Wnioskodawczyni wniósł do majątku wspólnego grunt wraz z budynkiem. Obecnie Wnioskodawczyni wraz z małżonkiem zamierza sprzedać przedmiotową nieruchomość.

Ponieważ nabycie przedmiotowej nieruchomości miało miejsce w 2001 r., a wybudowanie domu nastąpiło w roku 2006, to jeśli jej zbycie nastąpi w 2016 r. upłynie wówczas pięć lat od końca roku, w którym nastąpiło nabycie. Z tej przyczyny, w opinii Wnioskodawczyni sprzedaż tej nieruchomości nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego.

Wnioskodawczyni podkreśla, stosownie do rozstrzygnięcia WSA w Lublinie w wyroku z dnia 8 stycznia 2014 r. sygn. akt I SA/Lu 1038/13, że współwłasność łączna „charakteryzuje się tym że jest to współwłasność bezudziałowa, żaden z małżonków, w czasie jej trwania, nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego, jest wspólnością masy majątkowej odpowiadającej pojęciu mienia (art. 44 k.c). Przy podzieleniu stanowiska organu podatkowego, a mianowicie, że skarżąca jest zobowiązana do uiszczenia zryczałtowanego podatku na podstawie art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dlatego że sporną nieruchomość nabyła w drodze umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej wspólność majątkową w dniu 8 stycznia 2009 r., zaś zbyła ją wraz z mężem w dniu 5 października 2011 r., czyli przed upływem terminu 5 lat o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, byłaby otwarta kwestia co do jej małżonka, który nieruchomość tę nabył w dniu 7 grudnia 1989 r., a więc sprzedając ją po upływie 5 lat od nabycia, do uiszczenia zryczałtowanego podatku na podstawie art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zobowiązany by nie był. (...) nie sposób nie stwierdzić, że jeżeli cały przychód uzyskany przez małżonków ze sprzedaży nieruchomości wszedł - niepodzielnie - do ich majątku wspólnego, to różnicowanie ich pozycji - w świetle przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - przy istniejącej małżeńskiej wspólności majątkowej byłoby nie do zaakceptowania”.

Biorąc powyższe pod uwagę Wnioskodawczyni stwierdza, iż rozszerzenie ustawowej wspólności majątkowej nie stanowi nabycia nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a sprzedaż przedmiotowej nieruchomości w 2016 r. nie zrodzi przychodu dla celów podatkowych, zatem po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży tej nieruchomości.(...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów