Kiedy wierzytelność uznać za koszty uzyskania przychodu?

Przeczytaj także: Zbycie niezapłaconej wierzytelności z tytułu sprzedaży nieruchomości

Jakie wątpliwości wyjaśniła izba skarbowa?

W skierowanym do organu podatkowego spółka wyjaśniła, że posiada wierzytelność względem dłużnika, który został wykreślony z rejestru przedsiębiorców po zakończeniu postępowania upadłościowego. W 2006 r. spółka otrzymała z Sądu Rejonowego informację, że dłużnik został wykreślony z rejestru przedsiębiorców postanowieniem Sądu z dnia 29.10.2004 r. (uprawomocnione dnia 02.12.2004 r.). Spółka nie wskazała, że utworzyła odpis aktualizujący przedmiotową wierzytelność. W związku z powyższym spółka wystąpiła z zapytaniem, kiedy powinna zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wartość netto wierzytelności? W przedmiotowej sprawie izba skarbowa zajęła następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie natomiast z postanowieniami art. 15 ust. 1 przywołanej wyżej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy. Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) cyt. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w art. 16 ust. 2 tej ustawy. W myśl art. 16 ust. 2 cyt. ustawy podatkowej za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 25, uważa się wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:

1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2. postanowieniem sądu o:
   a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub
   b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a), lub
   c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo
3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż przedmiotowa wierzytelność została udokumentowana w sposób określony w ww. art. 16 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, umożliwiający uznanie jej za nieściągalną w 2004 r. Tym samym stanowi ona wierzytelność, którą można bezpośrednio zakwalifikować do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) tej ustawy.

Z kolei powołany w ww. postanowieniu Naczelnika Urzędu Skarbowego przepis art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczy zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wyłącznie odpisów aktualizujących wartość należności w sytuacji uprawdopodobnienia jej nieściągalności. Zgodnie bowiem z tym przepisem kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie art. 16 ust. 2a pkt 1 tej ustawy.

Zatem przepis art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie ma w sprawie zastosowania i tym samym nie może stanowić podstawy bezpośredniego zaliczenia tej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów. Właściwy w rozstrzyganej sytuacji jest wyżej cytowany przepis art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.(…)”

Pełną treść postanowienia/decyzji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów