Faktury wystawione przez nie-vatowca a podatek VAT

Przeczytaj także: Oszustwa podatkowe nie pozbawiają prawa do korygowania VAT

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Podmioty te są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej tym podatkiem złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, chyba że korzystają ze zwolnienia w tym podatku (wtedy takie zgłoszenie mogą złożyć, ale nie mają takiego obowiązku – art. 96 ust. 1 i 3 ustawy).

Obowiązek wystawiania faktur – zgodnie z art. 106 ustawy – spoczywa na podatnikach opisanych wyżej. Faktury takie powinny stwierdzać w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy.

Ponadto, jak wskazuje § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, dowody oznaczone jako faktury VAT wystawiają jedynie podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. Prawo takie nie przysługuje zatem podatnikom zwolnionym. Co jednak w sytuacji, gdy podmiot taki fakturę wystawi?

Ze jednej strony u sprzedawcy powstaje podatek należny, który należy odprowadzić do urzędu skarbowego. Mówi o tym wprost art. 108 ustawy o VAT: „W przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.”

Z drugiej strony nabywca, który taką fakturę otrzymał, zgodnie z polskimi przepisami, nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego z niej wynikającego. Art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy wskazuje bowiem, iż nie stanową podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury oraz dokumenty celne w przypadku gdy sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do ich wystawienia.

Łatwo zatem można zauważyć, iż prawodawca przerzucił na podatników obowiązek sprawdzania, czy posiadane przez nich faktury VAT zostały wystawione przez podmioty do tego uprawnione. Jeżeli tak nie jest, nie mają oni prawa do odliczenia tego podatku.

Warto w tym miejscu jednak dodać, iż powyższego nie podzielają sądy, które to powołują się tutaj na prawo unijne. To nie zabrania odliczania podatku VAT z faktur wystawionych przez podmioty nieuprawnione, a co za tym idzie, nie należy tutaj stosować prawa krajowego, które takie ograniczenie zawiera (przykładowo wyrok WSA w Łodzi z 27 marca 2009 r. sygn. akt I SA/Lu 50/09, czy WSA w Szczecinie z dnia 23 kwietnia 2009 r., sygn. akt I SA/Sz 97/09 – obydwa nieprawomocne).

Należy jednak pamiętać, że wyroki te były wydawane w indywidualnych sprawach podatników. Co za tym idzie, zastosowanie się do nich prawie na pewno skończy się sporem z fiskusem, który znajdzie swój finał w sądzie, a ten niekoniecznie musi podzielić stanowisko wyrażone we wcześniejszych orzeczeniach.