Sprzedaż zwolniona z VAT a podatek należny i naliczony

Przeczytaj także: Rozliczanie VAT - błędy w deklaracji VAT-7

Rozpatrzmy następującą sytuację: W styczniu 2010 r. firma X na rzecz firmy Y wykonała usługę, na którą wystawiła fakturę VAT z 22% stawką podatku VAT. Firma Y, jako że wykonuje tylko czynności opodatkowane, odliczyła podatek VAT z tej faktury w pełnej wysokości w rozliczeniu za miesiąc styczeń. Podczas przeglądania dokumentacji w marcu stwierdzono jednak, że usługa udokumentowana powyższą fakturą jest zwolniona z podatku VAT. Czy fakt ten rodzi jakieś konsekwencje?

Sprzedawca musi VAT zapłacić…

Powyższą sytuację należy rozpatrzyć osobno ze strony sprzedawcy i osobno ze strony nabywcy. U każdego z nich wywoła bowiem inne skutki podatkowe. Do pierwszego z wymienionych ma zastosowanie art. 108 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis ten mówi, iż w przypadku, gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązany do jego zapłaty. Obowiązek zapłaty występuje także wtedy, gdy w fakturze została wykazana kwota podatku wyższa od kwoty podatku należnego.

Tym samym sprzedawca bezwzględnie musi podatek wykazany na fakturach zapłacić. Będzie tak nawet wtedy, gdy czynność nią udokumentowana jest z tego podatku zwolniona. Jeżeli na fakturze została do niej zastosowana stawka podatku w wysokości 22%, podatek ten należy wg tej stawki zapłacić.

… a nabywca nie może odliczyć

Zgoła inaczej jest po stronie nabywcy. Tutaj bowiem znajdzie zastosowanie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT. Przepis ten mówi, iż nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest z podatku zwolniona.

Nie jest przy tym tutaj istotne to, czy powyższe działanie było zamierzone czy też nie. Co za tym idzie, brak świadomości, że dana czynność jest z podatku zwolniona (bądź w ogóle nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT) nie zwalnia z zakazu odliczenia podatku z faktury ją dokumentującej.

Jak zatem powinni postąpić zarówno sprzedawca jak i nabywca w naszym przykładzie? Sprzedawca bezwzględnie musi fakturę tę ująć w rejestrze oraz deklaracji VAT i podatek należny zapłacić. Nabywca natomiast po zorientowaniu się, że czynność udokumentowana fakturą jest zwolniona z tego podatku, powinien niezwłocznie skorygować deklarację VAT za miesiąc styczeń 2010 r.

Na zakończenie przypomnijmy, iż w tak restrykcyjnym brzmieniu art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT obowiązuje od 01 stycznia 2008 r. Wcześniej przepis ten bowiem pozwalał na odliczenie podatku VAT w takiej sytuacji pod warunkiem uregulowania kwoty wynikającej z faktury.

Należy przy tym pamiętać, iż zakaz odliczenia VAT naliczonego ma zastosowanie jedynie wtedy, gdy czynność tą fakturą udokumentowana jest z tego podatku zwolniona bądź nie podlega opodatkowaniu. Gdyby sprzedawca zastosował stawkę 22% zamiast stawek: 7%, 3% bądź 0%, nabywca z takiej faktury jak najbardziej podatek VAT mógłby odliczyć.