Zwolnienie z długu a podatek od darowizny

Przeczytaj także: Podatek od darowizny: dla rodziny pełne zwolnienie

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca zawarł ze sowim ojcem umowy pożyczek w latach 2005-2006. Środki pieniężne pożyczkodawca przekazał na rachunek bankowy pożyczkobiorcy. Od zawartych umów został zapłacony podatek od czynności cywilnoprawnych. Termin zwrotu pożyczek wraz z odsetkami został ustalony na rok 2017. Obecnie strony planują zmienić termin zwrotu tak, aby stały się one wymagalne już teraz, a następnie zawrzeć umowy zwolnienia z długu pod tytułem darmym. Umowa o zwolnienie z długu będzie obejmować kwoty udzielonych pożyczek oraz naliczonych do dnia zwolnienia z długu odsetek. Umowa ta będzie zawarta w formie pisemnej na podstawie art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny „zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje”. Wnioskodawca zadał pytanie, czy z powyższego tytułu będzie zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn, jeżeli złoży do Urzędu Skarbowego zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych, zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie Minister Finansów zajął następujące stanowisko:

„(…) Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż wnioskodawca wraz z ojcem (pożyczkodawcą) zamierza zawrzeć umowę nieodpłatnego zwolnienia z długu pożyczkobiorcy, powstałego w związku z zawarciem umów pożyczek w latach 2005-2006. Umowa ta, zgodnie z wolą stron przyjmie postać darowizny.

Instytucja zwolnienia z długu, która została uregulowana w części ogólnej zobowiązań, art. 508 Kodeksu cywilnego, nie stanowi typu umowy. Jej kwalifikacja prawna zależy od przyczyny, dla której wierzyciel decyduje się umniejszyć swój majątek na korzyść dłużnika. Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Oznacza to, iż zwolnienie z długu jest czynnością dwustronną o charakterze rozporządzającym, zawartą między wierzycielem, a dłużnikiem.

Z prawnego punktu widzenia, przysporzenia dokonywane są w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania (causa solvendi), dążenia do uzyskania świadczenia od drugiej strony (causa obligandi vel acquirendi) albo obdarowania (causa donandi). W zależności od przyczyny oraz woli stron umowy, zwolnienie z długu może być nieodpłatne albo odpłatne.

Najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 i n. Kodeksu cywilnego.