Świadczenia finansowane z ZFŚS a podatek VAT

Przeczytaj także: ZFŚS a podatek VAT: ostatnie interpretacje podatkowe

Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym i aby w jego ramach udzielać pracownikom pożyczek mieszkaniowych. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa o ZFŚS.

Sąd uznał zatem, iż podmiot wykonując czynności związane z udzielaniem swoim pracownikom zwrotnych pożyczek na cele mieszkaniowe z ZFŚS nie działa w charakterze podatnika podatku VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

Podobnie orzekł WSA w Lublinie w prawomocnym wyroku z dnia 12 maja 2010 r., sygn. akt I SA/Lu 42/10, czy też w wyroku z dnia 11 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Lu 917/10 (wyrok nieprawomocny). W tym ostatnim wyroku Sąd podkreślił, że:
Brak jest podstaw, aby uznać, że czynności podejmowane przez pracodawcę w warunkach zdeterminowanych przepisami ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych są czynnościami podejmowanymi przez niego w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy dane świadczenie jest w całości finansowane ze środków ZFŚS, jak i sytuacji, gdy świadczenie to współfinansuje beneficjent, tj. osoba uprawniona do korzystania z Funduszu.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 stycznia 2011 r., sygn. akt I FSK 91/10, stwierdził, iż:
Samo posłużenie się w definicji art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pojęciem "pracodawcy" jako podmiotu świadczącego usługi w ramach działalności socjalnej, nie może przesądzać o jego statusie prawno-podatkowym w podatku od towarów i usług. Podmiot administrujący Funduszem nie działa jako podatnik podatku od towarów i usług.

Oto fragment uzasadnienia tego wyroku:
"(…) W wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. z dnia 2 września 2008 r. sygn. akt I FSK 1076/07, z dnia 17 września 2010 r. sygn. akt I FSK 1491/09, z dnia 15 października 2010 r. sygn. akt I FSK 1511/09, z dnia 22 października 2010 r. sygn. akt I FSK 1727/09) na podstawie analizy przepisów ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustawy o podatku od towarów i usług, jak również przepisów unijnych oraz wyrażonego na ich tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdzono, że podmiot zobowiązany do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym podejmuje działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. W konsekwencji podmiot wykonując te czynności z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT. (…)"

5. Zmiana ustawy o VAT a świadczenia finansowane z ZFŚS
Temat opodatkowania świadczeń finansowanych w całości bądź w części z ZFŚS stał się ponownie aktualny w związku z nowelizacją art. 7 i 8 ustawy o VAT, która weszła w życie z dniem 1 kwietnia 2011 r.

Stawiana jest czasem teza, że skoro obecnie każde nieodpłatne świadczenie usług przez pracodawcę na cele wskazane w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT traktowane jest na równi ze świadczeniem odpłatnym, to dotyczy to również świadczeń na rzecz pracowników podatnika, dokonywanych w ramach Funduszu. Ma z tego rzekomo wynikać, iż po 1 kwietnia 2011 r. zmiana ustawy o VAT wymusza zmianę podejścia do opodatkowania świadczeń w ramach ZFŚS, bowiem stosownie do art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy, każde nieodpłatne świadczenie usług przez podatnika na potrzeby osobiste pracowników i ich rodzin podlega obecnie opodatkowaniu i to bez względu na to, czy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT czy nie.

Zdaniem redakcji, teza ta jest błędna. W zakresie traktowania świadczeń finansowanych z ZFŚS nowelizacja art. 7 i 8 ustawy o VAT jaka miała miejsce z dniem 1 kwietnia 2011 r. niczego nie zmieniła. Należy bowiem zwrócić uwagę, że w orzecznictwie sądowym nie analizuje się w tym zakresie związku z prowadzoną działalnością, lecz samą istotę opodatkowania i zakres działania przepisów o VAT, wyłączając działalność ZFŚS poza zakres działania ustawy o VAT.

Takie też stanowisko zaprezentował skład orzekający WSA w Lublinie w przytaczanym już wyroku z dnia 11 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Lu 917/10:
"(…) brak jest podstaw, aby uznać, że czynności podejmowane przez pracodawcę w warunkach zdeterminowanych przepisami ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych są czynnościami podejmowanymi przez niego w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że nie jest on podatnikiem tego podatku. Powyższe odnieść należy zarówno do sytuacji, gdy dane świadczenie jest w całości finansowane ze środków ZFŚS, albowiem pracodawca występuje jedynie w roli administratora tych środków, nie zaś jego dysponenta, jak i do sytuacji, gdy świadczenie to współfinansuje beneficjent, tj. osoba uprawniona do korzystania z Funduszu, albowiem udziału i zaangażowania osoby uprawnionej we współfinansowaniu świadczenia nie można kwalifikować, jako świadczenia wzajemnego uzyskiwanego z Funduszu, co oznacza, że nie stanowi ono wynagrodzenia dla pracodawcy i nie ma tym samym cechy odpłatności, stanowiącej warunek i kryterium kwalifikowania świadczenia z Funduszu, jako czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług (podkreślenie redakcji).

W analizowanym zakresie, w kontekście treści przywołanej wyżej regulacji ustawowej (tj. ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz ustawy o podatku od towarów i usług) oraz konsekwencji jej obowiązywania i zastosowania podkreślić więc należy, że podmiot zobowiązany na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych do utworzenia Funduszu i administrowania nim, podejmuje w tym przedmiocie jedynie działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza zakresem prowadzonej przez niego działalności gospodarczej - nie podejmuje on i nie prowadzi bowiem, jako odrębnej i równoległej, działalności gospodarczej w przedmiocie i w celu dysponowania środkami z ZFŚS. (…)"

Jak już zaznaczono, nasza redakcja również przychyla się do stanowiska, zgodnie z którym działania podejmowane w ramach ZFŚS nie stanowią przejawu działalności gospodarczej podatnika i powinny zostać wyłączone poza jej zakres. Warto przy tym zauważyć, iż ze względu na fakt nieosiągania zysku ze świadczonej działalności socjalnej (lub - w przypadku pożyczek mieszkaniowych - symbolicznych odsetek korzystających ze zwolnienia z VAT), budżet nie odniósłby żadnych korzyści z tytułu objęcia tej sfery zakresem działania ustawy o VAT, bowiem nawet gdyby uznać ją za działalność gospodarczą nie generowałaby ona należnego podatku VAT.


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.