Samochód prywatny małżonków w kosztach firmy

Przeczytaj także: Samochody osobowe ponownie solą w oku fiskusa

Rozpatrzmy następującą sytuację: W czasie narzeczeństwa, obecni już małżonkowie, kupili wspólnie samochód osobowy. Udziały każdego z nich wynosiły 50%. Obecnie mąż otworzył działalność gospodarczą i chciałby ten samochód uznać za środek trwały swojej firmy. W jakiej wysokości powinien przyjąć jego wartość początkową: w całości, czy jedynie w części odpowiadającej jego udziałowi?

Art. 22a ust. 1 ptk 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) mówi, że amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania m.in. środki transportu - o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu, zwane środkami trwałymi.

Co ważne, nie jest tutaj istotne, czy nabycie bądź wytworzenie takiego składnika majątku nastąpiło podczas gdy podatnik prowadził już działalność gospodarczą czy też jeszcze zanim taką otworzył. Dodajmy także, że odpisy amortyzacyjne są dokonywane od wartości początkowej danego składnika majątku, która jest ustalana w różny sposób w zależności od tego, w jaki sposób podatnik wszedł w jego posiadanie oraz jakie dokumenty posiada.

Przytoczony wyżej przepis mówi, że aby dany składnik majątku mógł zostać uznany za środek trwały i podlegać amortyzacji, przede wszystkim musi stanowić własność lub współwłasność podatnika.

Ze współwłasnością taką mamy do czynienia w naszym przykładzie. W takich sytuacjach przy określaniu wartości początkowej należy pamiętać o dodatkowym ograniczeniu wynikającym z art. 22g ust. 11 updof. Mówi on mianowicie, że w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku.
Nie można tutaj zatem przyjąć wartości początkowej w pełnej wysokości, a jedynie w tej, która odpowiada udziałowi podatnika-przedsiębiorcy.

Wyjątek od tej reguły dotyczy małżonków. Art. 22g ust. 11 updof mówi bowiem także, że zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.

Tym samym, jeżeli dany składnik majątku należy do małżonków i jedno z nich postanowiło go wykorzystywać w prowadzonej działalności gospodarczej, co do zasady może określić jego wartość początkową w pełnej wysokości.

Trzeba jednak tutaj pamiętać o spełnieniu warunków zawartych w przytoczonym przepisie. Otóż aby zastosowanie powyższego odstępstwa od reguły było możliwe, dany składnik majątku musi stanowić wspólność majątkową małżonków.

Art. 31 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mówi natomiast, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Art. 33 pkt 1 tego kodeksu dodaje tutaj, że do majątku osobistego każdego z małżonków należą m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej.

Tym samym samochód osobowy nabyty w czasie narzeczeństwa nie stanowi wspólności majątkowej małżonków, a majątek osobisty każdego z nich w odpowiedniej części. Co za tym idzie wprowadzając taki składnik majątku do prowadzonej działalności gospodarczej po zawarciu związku małżeńskiego mąż będzie mógł ustalić jego wartość początkową w takiej proporcji, w jakiej pozostaje jego udział we własności przedmiotowego samochodu, czyli w wysokości 50%.

Co ważne tak samo będzie wtedy, gdy dany składnik majątku zostanie nabyty już przez małżonków, ale pomiędzy którymi istnieje rozdzielność majątkowa.