Podatek VAT 2013: zmiany z początkiem roku

Przeczytaj także: Nowe zmiany w ustawie o VAT: ulga na złe długi w 2013 r.

Bardzo restrykcyjna regulacja (będąca swego rodzaju batem na dłużników) znalazła się natomiast w nowo dodanym art. 89a ust. 6 ustawy o VAT. Zgodnie z nią w przypadku stwierdzenia, że podatnik naruszył obowiązek określony w ust. 1 (czyli nie dokonał korekty odliczonego podatku w stosunku do nieuregulowanych wierzytelności), naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany. Tym samym podatnicy, którzy nie wywiążą się z obowiązku skorygowania podatku naliczonego od nieuregulowanych należności, zapłacą z tego tytułu 30% sankcję.

Jednakże w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, zobowiązanie to nie będzie ustalane.

Podsumowując na zmianach regulujących ulgę na złe długi najwięcej zyska Skarb Państwa. Wierzycielom bowiem zostanie zabrane prawo skorzystania z tej ulgi w stosunku do części dłużników, zaś na dłużników zostanie nałożony obowiązek skorygowania wcześniej odliczonego podatku w stosunku do każdej nieuregulowanej wierzytelności (nawet tej, do której wierzyciel ulgi na złe długi nie zastosuje). Gdy tego nie zrobią, zapłacą dodatkowo 30-procentową karę (poza podatnikami prowadzącymi firmę na własne nazwisko, gdzie sankcja ta nie będzie mogła zostać nałożona).

Ponadto na mocy znowelizowanego art. 99 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT podatnicy zwolnieni z tego podatku po otrzymaniu lub uregulowaniu należności, do których miała zastosowanie ulga na złe długi będą odpowiednio obowiązani lub uprawnieni do dokonania korekty podatku w złożonej (w drodze wyjątku) na tę okoliczność deklaracji.

Niezwykle istotne jest także to, od kiedy powyższe regulacje należy stosować. Otóż w art. 23 ustawy nowelizacyjnej ustawodawca wskazał, że do wierzytelności powstałych przed dniem jej wejścia w życie należy stosować reguły dotychczas obowiązujące.

Jednakże znowelizowane art. 89a i 89b stosuje się już do wierzytelności powstałych przed dniem wejścia w życie nowelizacji (czyli z roku 2012), których nieściągalność została uprawdopodobniona zgodnie z przepisami znowelizowanymi po dniu 31 grudnia 2012 r. (tj. tych, których 150. dzień od dnia upływu terminu płatności przypadnie w 2013 r.)

Co za tym idzie, jeżeli termin płatności faktury upłynął najpóźniej 4 sierpnia 2012 r., zaś do stycznia 2013 r. nie zostały one uregulowane, wierzytelności te należy rozliczać już na nowych zasadach (a co za tym idzie, m.in. dłużnicy będą musieli skorygować podatek VAT z faktur tych wynikający).

Metoda kasowa

Z początkiem przyszłego roku zmianie ulegną także przepisy regulujące rozliczanie podatku VAT metodą kasową i te niewątpliwie należy ocenić jako pozytywne.

A co się zmieni? Przede wszystkim termin rozliczenia podatku z tytułu dokonanej sprzedaży. Przypomnijmy, iż obecnie u małych podatników rozliczających VAT metodą kasową obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

Co za tym idzie, obowiązek podatkowy obligatoryjnie powstawał tutaj najpóźniej 90. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi bez względu na to, czy podatnik faktycznie otrzymał zapłatę. Od przyszłego roku okres ten wydłuży się do 180 dni. Co jednak jest bardziej istotne, obowiązek podatkowy powstanie po upływie 180 dni, gdy podatnik nie otrzyma zapłaty jedynie w stosunku do sprzedanych towarów lub świadczonych usług na rzecz podmiotów innych aniżeli zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.

Jeżeli natomiast sprzedaż nastąpiła na rzecz czynnego VAT-owca, obowiązek podatkowy powstanie dopiero z dniem otrzymania całości lub części zapłaty (przy czym otrzymanie zapłaty w części będzie generowało powstanie obowiązku podatkowego w tej właśnie części). Tym samym, w odróżnieniu od obecnego stanu prawnego, w stosunku do faktur niezapłaconych przez VAT-owców obowiązek podatkowy nie powstanie nawet po upływie 180-dniowego terminu płatności.

Inne ważniejsze zmiany

W zakresie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (art. 20 ustawy o VAT) ustawodawca zmienił zasadę powstawania obowiązku podatkowego. Zgodnie z nową regułą ogólną obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy
Ponadto w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów wykonywanej w sposób ciągły przez okres dłuższy niż miesiąc, dostawa taka będzie uznawana za dokonaną z upływem każdego miesiąca do czasu zakończenia dostawy tych towarów (nowo dodany ust. 1a).

Podobnie w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. Zastosowanie znajdzie tutaj także przytoczony wyżej przepis w zakresie ciągłego WNT.

W nowo dodanych art. 28j ust. 3 i 4 ustawy o VAT ustawodawca określił zaś w sposób odrębny miejsce świadczenia (opodatkowania) przy świadczeniu usług wynajmu, innych niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu.

I tak miejscem świadczenia usług polegających na wynajmie, innym niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.
Z kolei miejscem świadczenia usługi wynajmu statku rekreacyjnego, innego niż wynajem krótkoterminowy, na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym statek rekreacyjny jest faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy, pod warunkiem że usługodawca faktycznie świadczy tę usługę ze swojej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, znajdujących się w tym miejscu.

Znowelizowane zostaną również przepisy dotyczące przeliczania na złote wartości wyrażonych w walutach obcych (art. 31a ustawy o VAT). Otóż podatnicy będą tutaj mieli do wyboru: zastosują albo średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego, albo ostatni kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Kurs Europejskiego Banku Centralnego będzie można stosować także w przypadku faktur wystawianych przed powstaniem obowiązku podatkowego.

Poczynając od przyszłego roku zostanie zlikwidowany obowiązek wystawiania faktur wewnętrznych. Ustawodawca zaznaczył przy tym jednak, że podatnicy nadal będą mogli takie faktury wystawiać.

Warto w tym miejscu nadmienić, że duża nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług (regulująca m.in. nowe zasady określania obowiązku podatkowego), która pierwotnie w części także miała wejść w życie z początkiem przyszłego roku, została przesunięta na kwiecień 2013 r. Senat wniósł do niej 12 poprawek (w większości porządkujących i doprecyzowujących, w tym w zakresie wejścia jej w życie).