Kompensata zobowiązań a przychód w podatku dochodowym

Przeczytaj także: 100% zaliczka a przychód w podatku dochodowym

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Trzy podmioty zawarły porozumienie o wzajemnym rozliczeniu zobowiązań. X posiadał zobowiązania wobec X z tytułu dostaw i usług w wysokości 35.718,31 EURO. X posiadał zobowiązania wobec Wnioskodawcy w wysokości 35.718,31 EURO z tytułu dywidendy. Wnioskodawca posiadał zobowiązania wobec X z tytułu dostaw i usług, które zostały przedstawione do potrącenia w wysokości 35.718,31 EURO. Zobowiązanie Wnioskodawcy wobec X jest w wysokości wyższej, w związku z czym pozostała część podlega zapłacie na zasadach ogólnych - nie została umorzona. Strony postanowiły, że umorzeniu ulegają wzajemne wierzytelności i zobowiązania w wysokości przedstawionej do potrącenia. Dniem umorzenia praw i zobowiązań jest dzień zawarcia porozumienia. Wnioskodawca zadał pytanie, czy w takiej sytuacji wartość umorzonych zobowiązań po jego stronie stanowi przychód w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) nie definiują pojęcia przychodu, określają natomiast, co w szczególności stanowi przychód w rozumieniu tych przepisów.

Wymienione w art. 12 ust. 1 tej ustawy kategorie uznane za przychód nie wyczerpują wszystkich kategorii, jakie mogą stanowić przychód dla potrzeb podatku dochodowego od osób prawnych i tworzą tym samym katalog otwarty.

Przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, których rzeczywiste otrzymanie, a w niektórych przypadkach już sam fakt, że są należne, powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego, z uwzględnieniem wyłączeń z przychodów na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy.

Z istoty podatku dochodowego wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego (dochodu), a zatem przychodem - jako źródło dochodu - jest tylko ta wartość, która wchodząc do majątku podatnika może powiększyć jego aktywa.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi są zatem, w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 omawianej ustawy tylko takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc takie, którymi może on rozporządzać jak własnymi.

A zatem o powstaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych można mówić tylko wówczas, gdy podatnik osiąga trwałą korzyść w postaci zwiększenia stanu jego aktywów lub zmniejszenia stanu pasywów.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Kurhan - Fotolia.com

Kompensata zobowiązań a przychód w podatku dochodowym

Jeżeli dochodzi do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron nie wystąpi przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu.

Jak wynika z przedstawionego opisu stanu faktycznego trzy podmioty gospodarcze zawarły porozumienie o wzajemnym rozliczeniu zobowiązań (czynność wielostronna). Strony zgodnie postanowiły, że umorzeniu ulegają wzajemne wierzytelności i zobowiązania w wysokości przedstawionej do potrącenia. Z treści porozumienia wynika, że dniem w którym dochodzi do umorzenia praw i zobowiązań jest dzień zawarcia porozumienia.

Zgodnie z art. 353 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.
W myśl § 2 ww. przepisu świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Natomiast treść art. 353[1] ww. ustawy wskazuje, iż Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.