Konieczny nadzór fiskusa nad odliczaniem VAT od paliwa do osobówek?

Przeczytaj także: Odliczenie VAT od paliwa: ważna data sprzedaży a nie faktury

Lipiec 2015 r. jest miesiącem przełomowym. A to dlatego, że z jego początkiem po raz pierwszy w historii polskiej ustawy o VAT podatnicy uzyskali prawo do odliczenia tego podatku od zakupionego paliwa, które służy do napędu firmowych osobówek. Ile można odliczy? – połowę tego, co wynika z faktury VAT (o ile podatnik nie stosuje tzw. proporcji VAT). Ważne przy tym jest, aby sprzedaż paliwa nastąpiła najwcześniej 1 lipca. Jeżeli ta miała miejsce wcześniej, nawet przy wystawieniu faktury już w lipcu, prawo do odliczenia nie przysługuje.

Resort finansów, z jednej strony wskazuje na prawidłowość takiego postępowania, z drugiej zaś straszy podatników kontrolami co do prawidłowości korzystania z aut w przypadku odliczania VAT od paliwa. Co ciekawe – to „straszenie” pojawia się właśnie przy częściowym odliczeniu podatku naliczonego, czyli od zakupu paliwa służącego do napędu „osobówek”.

Co fiskus zamierza tutaj kontrolować? – trudno powiedzieć. Na to jest bowiem jeszcze za wcześnie (nowe regulacje obowiązują niespełna pół miesiąca). Niemniej taka „deklaracja” wzmożonych kontroli resortu finansów dziwi. Dlaczego?

Mechanizm częściowego odliczenia VAT od zakupu paliwa został bowiem przewidziany dla podatników, którzy dany pojazd wykorzystują zarówno prywatnie jak i służbowo. Regulacje podatkowe mówią, że jeżeli pojazd służy jedynie użytkowi firmowemu, odliczyć można pełną kwotę podatku naliczonego (przy zaprowadzeniu stosownej dokumentacji). Jeżeli natomiast jego użytek jest mieszany, czyli samochód wykorzystywany jest zarówno na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, jak i inne w postaci chociażby użytku prywatnego przedsiębiorcy, VAT odliczyć można w 50 proc.

Takich obliczeń dokonał resort finansów na etapie projektowania zmian (chociaż do końca nie wiadomo dlaczego jest to właśnie 50 proc. a nie inna wartość). Nieodliczana część VAT-u ma tutaj właśnie odpowiadać użytkowi samochodu poza potrzebami firmy (nawet, jeżeli w rzeczywistości proporcja wykorzystania samochodu na cele firmowe w stosunku do celów prywatnych jest inna, ograniczenie w odliczeniu podatku wynosi 50%).

Co dokładnie mówi resort finansów? Otóż wskazuje on, że warunkiem odliczenia podatku naliczonego jest zgodność zakupu ze stanem rzeczywistym, a ilość nabytego paliwa powinna mieć odzwierciedlenie w przebiegu pojazdu i to będzie podlegać weryfikacji.

Czy w związku z tym przykładowo przedsiębiorca, który w tygodniu wykorzystuje samochód na potrzeby działalności gospodarczej, a w weekendy korzysta z niego prywatnie, zużytego podczas weekendów paliwa nie powinien w ogóle wykazywać?

Wydaje się że nie. Funkcję „ograniczenia w odliczeniu” w takich przypadkach bowiem, zgodnie z założeniami ustawodawcy, ma właśnie pełnić prawo do odliczenia jedynie połowy VAT-u w myśl zasady, że ten, który pojazd wykorzystuje jedynie na potrzeby działalności gospodarczej (co potwierdza odpowiednia dokumentacja) odlicza cały VAT, zaś pozostali połowę, bez względu na to czy wykorzystują auto na potrzeby firmowe w 80, 90 czy zaledwie 10 proc.

Trudno też określić, co fiskus zamierza dokładnie kontrolować, jako że w przypadku samochodów wykorzystywanych w sposób mieszany podatnicy nie mają obowiązku prowadzenia dodatkowych ewidencji, z których wynikałoby w jakim zakresie pojazd służy użytkowi firmowemu.

Uwaga na przebieg

Pewien zakres kontroli jednak wydaje się być możliwy, a tyczy się ilości spalanego paliwa przez konkretny samochód. Wprawdzie spalanie pojazdu różni się w zależności od warunków występujących w danej sytuacji (teren w którym pojazd się porusza, obciążenie czy nawet temperatura otoczenia), niemniej trudno będzie się bronić w przypadku, gdy wzrośnie ono kilkukrotnie w stosunku do zakładanych przez producenta norm.

Z uwagi na to, że obecnie stan liczników jest okresowo kontrolowany i zapisywany (chociażby podczas tzw. okresowego przeglądu technicznego na stacji kontroli pojazdów, czy wizyt w serwisie), organy podatkowe mogą porównywać ilość zużywanego paliwa z przebiegiem pojazdu i ustalać, czy faktycznie takie ilości mogły zostać przez konkretny pojazd zużyte. Wydaje się w związku z tym, że kontrole takie będą ukierunkowane raczej na samochody, które w ogóle na potrzeby firmowe nie są wykorzystywane, albo te, w stosunku do których podatnicy zbierają faktury na paliwo od rodziny czy znajomych (czyli gdy ilość zużytego paliwa ma się nijak do liczby faktycznie przejechanych kilometrów - gdy tych będzie stanowczo zbyt mało).