Rozliczanie wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych na gruncie VAT

Przeczytaj także: Transakcja trójstronna: procedura uproszczona tylko gdy prawidłowo opisana faktura VAT

Czym jest wewnątrzwspólnotowa transakcja trójstronna?

O wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej mówimy wtedy, gdy spełnia one następujące warunki, określone w art. 135 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT:

• trzech podatników VAT zidentyfikowanych na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w trzech różnych państwach członkowskich uczestniczy w dostawie towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności, przy czym dostawa tego towaru jest dokonana między pierwszym i drugim oraz drugim i ostatnim w kolejności,
• przedmiot dostawy jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego lub też transportowany przez drugiego w kolejności podatnika VAT lub na ich rzecz z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.

W przypadku transakcji trójstronnych dochodzi do dwóch odrębnych dostaw w sensie prawnym, ale do jednego faktycznego przemieszczenia i wydania towaru. Jej uczestnikami są natomiast trzy podmioty, z których każdy jest zarejestrowanym podatnikiem VAT EU w innym państwie członkowskim.

Rozliczanie wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych

Transakcje trójstronne mogą być rozliczane albo na zasadach ogólnych z uwzględnieniem przepisów dotyczących sposobu opodatkowania tzw. zwykłych transakcji łańcuchowych bądź też zgodnie z procedurą uproszczoną, która uregulowana została w art. 135-138 ustawy i VAT.

Procedura uproszczona polega na tym, że ostatni w kolejności podmiot rozlicza VAT z tytułu dokonania na jego rzecz dostawy towarów przez drugi w kolejności podmiot i znajduje zastosowanie, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

• dostawa na rzecz ostatniego w kolejności podatnika VAT była bezpośrednio poprzedzona wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów u drugiego w kolejności podatnika VAT,
• drugi w kolejności podatnik VAT dokonujący dostawy na rzecz ostatniego w kolejności podatnika VAT nie posiada siedziby działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego, w którym kończy się transport lub wysyłka,
• drugi w kolejności podatnik VAT stosuje wobec pierwszego i ostatniego w kolejności podatnika VAT ten sam numer identyfikacyjny na potrzeby VAT, który został mu przyznany przez państwo członkowskie inne niż to, w którym zaczyna się lub kończy transport lub wysyłka,
• ostatni w kolejności podatnik VAT stosuje numer identyfikacyjny na potrzeby VAT państwa członkowskiego, w którym kończy się transport lub wysyłka,
• ostatni w kolejności podatnik VAT został wskazany przez drugiego w kolejności podatnika VAT jako obowiązany do rozliczenia podatku VAT od dostawy towarów realizowanej w ramach procedury uproszczonej.

Przykład I
Polski podatnik nabywa towar od niemieckiego kontrahenta, który z kolei zakupił go od węgierskiego dostawcy. Dostawa pomiędzy pierwszym a drugim podmiotem odbywa się na warunkach Incoterms2020 EXW. Natomiast dostawa pomiędzy drugim a trzecim podmiotem realizowana jest na warunkach Incoterms2020 CIP. Towar jest faktycznie przemieszczany z Węgier do Polski, przy czym ostateczny nabywca (polski podatnik) nie jest organizatorem owego transportu.



W podanym przykładzie będziemy mieli do czynienia z wewnątrzwspólnotową transakcją trójstronną, a polski podatnik jako trzeci podmiot w łańcuchu powinien rozpoznać WNT i rozliczyć z tego tytułu podatek VAT.

Ponadto, konieczne będzie dopełnienie obowiązków przewidzianych w art. 138 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT – w prowadzonej ewidencji sprzedaży, oprócz danych określonych w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT uwzględnić należy:

• obrót (bez kwoty podatku) z tytułu dokonania na jego rzecz dostawy w rozumieniu art. 135 ust. 1 pkt 4 lit. a oraz kwotę podatku przypadającą na tę dostawę, która stanowi u niego wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów,
• nazwę i adres drugiego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej.

Przykład II
Zastanówmy się teraz, czy sposób rozliczenia podatku VAT ulegnie zmianie, jeżeli polski podatnik będzie odsprzedawała zakupiony od zagranicznego kontrahenta towar na rzecz krajowego nabywcy.

Przyjmijmy następujący schemat transakcji: polski podatnik nabywa towar od niemieckiego kontrahenta, który z kolei zakupił go od węgierskiego dostawcy. Dostawa pomiędzy pierwszym a drugim podmiotem odbywa się na warunkach Incoterms2020 FCA. Natomiast dostawa pomiędzy drugim a trzecim podmiotem realizowana jest na warunkach Incoterms2020 CPT. Towar przemieszczany jest z Węgier bezpośrednio na warunkach Incoterms2020 DAP do ostatecznego nabywcy w Polsce, przy transport organizuje drugi w kolejności podmiot.



W tym schemacie nie dojdzie do wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej. Należy bowiem pamiętać, że w transakcjach trójstronnych mogą brać udział tylko 3 podmioty. Ich większa liczba wyklucza możliwość zakwalifikowania takiej dostawy do kategorii transakcji trójstronnych, a tym samym wyłącza możliwość zastosowania w celu jej rozliczenia procedury uproszczonej.

Innymi słowy, transakcja łańcuchowa pomiędzy czterema podmiotami, przy założeniu, że transport odbywa się bezpośrednio od pierwszego do czwartego, nie może korzystać z uproszczenia dla transakcji trójstronnej, w której z założenia uczestniczyć mogą wyłącznie trzy podmioty. Polski podatnik rozpozna zatem sprzedaż krajową. Do wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej doszłoby, gdyby transport towaru kończył się w magazynie polskiego podatnika i wówczas należałoby rozpoznać WNT wykazując je w JPK oraz informacji podsumowującej.