Lepsze wadliwe niż nierzetelne księgi podatkowe

Przeczytaj także: Nierzetelne i wadliwe księgi podatkowe

W praktyce stwierdzenie, kiedy księga jest nierzetelna, a kiedy wadliwa, sprawia wiele problemów nie tylko podatnikom, ale także organom kontrolującym. Spora część podatników przy czytaniu protokołu z kontroli pomija jego wnikliwą analizę w części dotyczącej badania ksiąg, gdzie ustalenia w zakresie niewalidowści i rzetelności są zawarte. Może to się niestety skończyć bardzo niekorzystnie dla podatnika. Dlaczego? Kodeks karny skarbowy inaczej kwalifikuje wadliwość ksiąg a inaczej ich nierzetelność.

Otóż zgodnie z art. 61 § 1 kodeksu karnego skarbowego, kto nierzetelnie prowadzi księgę, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. Jest to czyn zabroniony zakwalifikowany jak przestępstwo skarbowe. Natomiast wadliwe prowadzenie księgi jest wykroczeniem skarbowym. Tutaj karą jest grzywna w wysokości od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Jak zatem wynika z powyższego – kara za wadliwość ksiąg jest dużo mniejsza.
Warto także dodać, że w myśl art. 53 § 21 kks księgą jest:

• księga rachunkowa
• podatkowa księga przychodów i rozchodów
• ewidencja
• rejestr lub inne podobne urządzenie ewidencyjny, do którego prowadzenia zobowiązuje przepis prawa

A kiedy księga jest nierzetelna?
Otóż księga nierzetelna, jest to księga niezgodna ze stanem rzeczywistym (art. 53 § 22 kks czy wspomniany wcześniej art. 193 § 2 O.p.). Z kolei stan rzeczywisty to stan faktyczny, a nie prawny. Tym samym księga jest nierzetelna, co do zasady, gdy nie zostało w niej odzwierciedlone jakieś zdarzenie gospodarcze lub ujęto w niej zdarzenie fikcyjne (które nie miało miejsca).

Natomiast, przykładowo w przypadku podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jej niezbroszurowanie, nienumerowanie kolejnych kart, prowadzenie jej w innym języku niż język polski, stosowanie waluty innej niż polska, prowadzenie jej w sposób nieczytelny i niestaranny, nieprawidłowe nanoszenie poprawek, błędne ujęcie jakichś wydatków jako kosztów uzyskania przychodów, rozliczanie amortyzacji według niewłaściwej stawki itp. jest niczym innym jak prowadzeniem tej księgi w sposób wadliwy a nie nierzetelny.

Dodajmy także, że Ordynacja podatkowa wskazuje, iż organ podatkowy nie uznaje za dowód ksiąg podatkowych, które są prowadzone nierzetelnie lub w sposób wadliwy (art. 193 § 4 O.p.), z tym że uznaje on za dowód takie księgi podatkowe, które prowadzone są w sposób wadliwy, jeżeli wady nie mają istotnego znaczenia dla sprawy (art. 193 § 5 O.p.).

Warto także dodać, iż skutki nierzetelności ksiąg jeszcze bardziej odczują podatnicy prowadzący księgi rachunkowe. Zgodnie bowiem z art. 77 ustawy o rachunkowości, zarzut nierzetelnego prowadzenia ksiąg rachunkowych może skutkować karą grzywny lub pozbawienia wolności do lat dwóch, albo obu tym karom łącznie.

Tym samym podatnicy, którym fiskus zarzuca nierzetelne prowadzenie ksiąg, powinni dokładnie analizować to, na jakiej podstawie tak sądzi. W wielu przypadkach może się bowiem okazać, że podatnik prowadził księgi rzetelnie, które są wadliwe, a wtedy może zostać ukarany jedynie jak za wykroczenie skarbowe, a nie przestępstwo. Dzięki temu wymierzona kara może się okazać dużo mniejsza.