Fikcyjna firma: odliczenie VAT z faktury

Przeczytaj także: Zmiana firmy w spółkę kapitałową: podatek VAT

Opierając się na orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (w szczególności na wyroku z 21 lutego 2006 r. w sprawie C-255/02) Sąd wyjaśnił, że dla zastosowania art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a (…) koniecznym jest obok ustalenia, że faktura pochodzi od podmiotu nieuprawnionego do jej wystawienia, stwierdzenie, że z ogółu obiektywnych okoliczności wynika, że podatnik nabywając towar od podmiotu nieuprawnionego do wystawienia faktury, przynajmniej mógł przewidywać, że transakcja stanowi nadużycie (oszustwo) (…).

W rozpatrywanej przez Sąd sprawie okoliczności towarzyszące transakcja na takie nadużycie - zdaniem Sądu - wskazywały i skarżący mógł je przewidzieć. W konsekwencji Sąd oddalił skargi podatnika na decyzje organów podatkowych.

Zdaniem eksperta

W komentowanym wyroku zwrócić warto uwagę na trzy kwestie.

Po pierwsze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie potwierdził - w zakresie niemożności odliczania podatku naliczonego z faktur wystawionych przez podmioty nieistniejące - zgodność z przepisami unijnymi przepisu art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a ustawy o VAT. W konsekwencji podatnicy, którym organy zarzuciły odliczenie podatku naliczonego z faktur wystawionych przez podmioty nieistniejące raczej nie mogą zarzucać organom podatkowym zastosowania przepisu niezgodnego z przepisami unijnymi.

Po drugie, z komentowanego wyroku wynika, że ryzyko nieuczciwego działania sprzedawcy w znacznym stopniu obciąża nabywców będących podatnikami VAT.

W konsekwencji powinni oni zachowywać ostrożność przy wyborze kontrahentów oraz stosować wobec nich (zwłaszcza wobec nowych kontrahentów) zasadę ograniczonego zaufania.

W praktyce najprostszym (i najpewniejszym) sposobem na zabezpieczenie się przed wyłączeniem prawa do odliczenia na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a ustawy o VAT jest wystąpienie do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o potwierdzenie czy kontrahent jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony (na podstawie art. 96 ust. 13 ustawy o VAT).

Uzyskanie takiego potwierdzenia w istotny sposób wzmacnia sytuację podatnika, który dokonuje transakcji z budzącym wątpliwości kontrahentem (organom podatkowym bardzo trudno będzie udowodnić, że obiektywnie rzecz biorąc podatnik mógł przewidywać, że transakcja stanowi nadużycie). Z kolei zaniedbanie w tym zakresie może mieć negatywny wpływ na ocenę, czy podatnik dochował należytej staranności w wyborze kontrahenta (zob. wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Gdańsku z 12 czerwca 2007 r. - sygn. I SA/Gd 887/06, publ. ).

Trzecim wnioskiem płynącym z komentowanego wyroku jest to, że przepisu art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a ustawy o VAT nie należy stosować automatycznie, lecz dokonywać oceny czy obiektywnie rzecz biorąc podatnik mógł przewidywać, że transakcja stanowi nadużycie (oszustwo). Daje to pewną szansę na obronę podatnikom, którym organy podatkowe zarzuciły odliczenie podatku naliczonego z faktur wystawionych przez podmioty nieistniejące - powinni oni starać się udowodnić, że nie mogli oni przewidywać ani podejrzewać, że transakcje, w których uczestniczą stanowią nadużycie.

Podstawa prawna:
art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a oraz art. 96 ust. 13 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.)


Doradztwo dla księgowych plus wszystko, czego potrzebujesz do bezbłędnego rozliczania Twojej firmy, w jednym miejscu. W Portalu FK www.portalfk.pl indywidualnie skonsultujesz się z ekspertami i otrzymasz dostęp do licznych narzędzi ułatwiających pracę.