VAT należny i naliczony: przypadki szczególne rozliczenia

Przeczytaj także: Wystawienie faktury: VAT należny i naliczony

Przykład
Podatnik otrzymuje każdego miesiąca fakturę VAT za usługi telekomunikacyjne z terminem płatności określonym na 10. dzień każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Termin płatności z faktury za kwiecień przypadał na dzień 10 maja 2012 r. Obowiązek podatkowy powstał po stronie usługodawcy w maju 2012 r. W tym samym miesiącu nabywca miał prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Uwaga
Przy fakturze zbiorczej za media, wystawianej za kilka okresów rozliczeniowych, w przypadku gdy do każdego z nich został przypisany osobno termin płatności, podatek naliczony powinien być rozliczony także osobno, z uwzględnieniem poszczególnych terminów płatności wynikających z tej faktury.

Może się również zdarzyć sytuacja, że termin płatności nie zostanie określony na fakturze oraz nie będzie zawarta w niej informacja, jakiego okresu dotyczy. W ustawie o VAT odniesiono się wyłącznie do sposobu rozliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury za media, która określa termin płatności. Zatem gdy nie określono w niej terminu płatności, należy stosować ogólne zasady odliczania podatku naliczonego.

4. Mali podatnicy rozliczający VAT metodą kasową
Kasowa metoda rozliczeń polega na tym, że obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później jednak niż 90. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 21 ust. 1 ustawy o VAT). Jeżeli więc należność nie zostanie uregulowana w ciągu 90 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, obowiązek podatkowy powstawał będzie owego 90. dnia. Natomiast wcześniejsze uregulowanie całości lub części należności powodować będzie powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

Mali podatnicy rozliczający się metodą kasową w sposób szczególny dokonują również rozliczenia podatku naliczonego. Na podstawie art. 86 ust. 16 ustawy o VAT mogą oni obniżyć kwotę podatku należnego o podatek naliczony, dopiero w rozliczeniu za kwartał, w którym:

• uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury;
• dokonali zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji celnych

- nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.

W taki sam sposób jak w przypadku podatku należnego, gdzie obowiązek podatkowy został związany z uregulowaniem należności przez kontrahenta, możliwość odliczenia podatku naliczonego została związana z uregulowaniem należności przez podatnika.

Uwaga
Zarówno w odniesieniu do podatku należnego, jak i podatku naliczonego nie ma mowy o otrzymaniu lub uiszczeniu zapłaty, lecz o uregulowaniu należności, co wskazuje, iż chodzi tu o wszystkie sposoby wygaśnięcia należności (w tym np. o potrącenie). Przy czym o ile obowiązek podatkowy w podatku należnym na pewno powstanie (choć odsunięty w czasie), nawet gdy kontrahent nie ureguluje swojej należności, o tyle brak uregulowania należności przez podatnika uniemożliwia mu dokonanie odliczenia.

Przykład
Mały podatnik, korzystający z kasowej metody rozliczeń, w grudniu 2011 r. zakupił towar. Należność za zakupiony towar przelał sprzedawcy dopiero w maju 2012 r. Obowiązek podatkowy z tytułu przedmiotowej transakcji powstał w 90. dniu od dnia sprzedaży, jednak nabywca będzie mógł odliczyć podatek naliczony dopiero w deklaracji za kwartał, w którym dokonał zapłaty.

Reasumując
Choć neutralność podatku VAT zakłada, że jednocześnie wykazywany jest obowiązek podatkowy po stronie dostawcy i podatek naliczony podlegający odliczeniu po stronie nabywcy towarów i usług, nie zawsze te dwie czynności odbywają się w tym samym okresie rozliczeniowym. Zdarza się często - jak w przypadku usług budowlanych, transportowych, czy przy usługach najmu, leasingu, dzierżawy, że podatek naliczony zostanie odliczony przez nabywcę wcześniej, niż usługodawca rozliczy podatek należny z tego tytułu.

Usługi powszechne - co do zasady - rozliczane są w tym samym momencie zarówno przez nabywcę, jak i dostawcę, ze względu na podobne uregulowania w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego i prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Z kolei mali podatnicy rozliczający podatek VAT metodą kasową niejednokrotnie będą wykazywali obowiązek podatkowy wcześniej niż nabywcy, którzy będą mogli odliczyć VAT naliczony dopiero z chwilą uregulowania należności.


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.