Podatek dochodowy: umorzenie akcji z darowizny

Przeczytaj także: Udziały w darowiźnie: umorzenie a ustalenie dochodu

W praktyce, osoba obdarowana akcjami, z różnych przyczyn może następnie być zainteresowana ich sprzedażą. Znajomość Wyroku może okazać się zatem istotna dla wszystkich osób, które planują sprzedaż akcji otrzymanych w drodze darowizny i zastanawiają się nad skutkami podatkowymi takiej sprzedaży.

Wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym: podatnik (osoba fizyczna) zamierzał otrzymać w drodze darowizny akcje od osoby należącej do jednej z grup objętych zwolnieniem od podatku od spadków i darowizn. Następnie, akcje miały zostać sprzedane przez podatnika. W związku z powyższym stanem faktycznym, podatnik wystąpił z wnioskiem o udzielenie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego. We wniosku podatnik zadał następujące pytanie: czy wartość darowanych akcji - objęta zwolnieniem podmiotowym przewidzianym w ustawie o podatku od spadków i darowizn, będzie mogła zostać odjęta od wartości późniejszej sprzedaży tychże akcji, pomniejszając tym samym przychód z takiej sprzedaży?

Zdaniem podatnika odpowiedź na ww. pytanie była twierdząca. Podatnik twierdził, że wartość darowanych akcji powinna pomniejszyć przychód z ich późniejszej sprzedaży.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał przy tym, że w przypadku sprzedaży akcji otrzymanych w drodze darowizny, uzyskany przychód może zostać obniżony wyłącznie o kwotę zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Ze stanowiskiem Ministra Finansów nie zgodził się podatnik i po bezskutecznym wezwaniu Ministra Finansów do usunięcia naruszenia prawa, złożył skargę do sądu administracyjnego, wnosząc o uchylenie interpretacji indywidualnej wydanej przez Ministra Finansów.
WSA uznał skargę podatnika za nieuzasadnioną. W ocenie WSA, Minister Finansów prawidłowo uznał, że w opisanym przez podatnika stanie faktycznym mają miejsce dwa odrębne, niezależne zdarzenia, podlegające opodatkowaniu dwoma różnymi podatkami. Tymi zdarzeniami są: nabycie akcji w drodze darowizny oraz uzyskanie przychodu ze sprzedaży akcji. WSA zauważył, że pierwsze spośród tych dwóch przysporzeń po stronie podatnika, tj. nabycie akcji w drodze darowizny, nie podlega w ogóle opodatkowaniu, ponieważ nie jest objęte podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a od podatku od spadków i darowizn jest zwolnione (z uwagi na zastosowanie zwolnienia dotyczącego darowizn w kręgu najbliższej rodziny).

Zdaniem WSA drugie zidentyfikowane w stanie faktycznym zdarzenie, to znaczy uzyskanie przychodu ze sprzedaży akcji nabytych uprzednio w drodze darowizny, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z kapitałów pieniężnych, a konkretnie jako przychód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych. W Wyroku WSA stwierdził, że opodatkowanie przychodu ze sprzedaży akcji jest niezależne od tego, w jaki sposób podatnik nabył te akcje. WSA wskazał co prawda, że podatnik może odliczyć od przychodu ze zbycia akcji, jako koszt uzyskania przychodu, wydatki, które poczynił na ich uprzednie nabycie. Skoro jednak w stanie faktyczny opisanym przez podatnika nabycie nastąpiło w drodze darowizny czyli nieodpłatnie, WSA zauważył, że podatnik nie poniósł kosztów uzyskania przychodu (dochód ze sprzedaży akcji jest więc równy przychodowi). W praktyce oznacza to, że podatnik musi zapłacić podatek dochodowy od całości ceny sprzedanych akcji, które wcześniej otrzymał w drodze darowizny.

Dodatkowo, WSA zwrócił uwagę, że dochód uzyskany ze zbycia akcji otrzymanych w drodze darowizny jest wolny od podatku tylko w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Reguła ta może zatem mieć istotne, praktyczne znaczenie jedynie wówczas, gdy darowizna sprzedawanych następnie akcji w ogóle podlegała podatkowi od spadków i darowizn. Jednakże w stanie faktycznym podanym przez podatnika, rozpatrywanym przez WSA, nabycie akcji w drodze darowizny było zwolnione od podatku od spadków i darowizn. Dlatego też uzyskany przez podatnika dochód ze sprzedaży akcji nie był nawet w części wolny od podatku.

Analiza Wyroku prowadzi jednak do wniosku, że przepisy przewidują także istotną możliwość korzystnego podatkowo spieniężenia akcji uprzednio nabytych w drodze darowizny. Możliwość taka zachodzi w przypadku umorzenia akcji za wynagrodzeniem. Przychód z tytułu wynagrodzenia za akcje umarzane przez spółkę, można bowiem pomniejszyć o koszty uzyskania przychodu w wysokości wartości akcji z dnia darowizny. Reguła ta daje zatem możliwość stosowania korzystnych konstrukcji optymalizujących podatkowo spieniężenie akcji, z wykorzystaniem umorzenia akcji. Konstrukcje takie, mogą obejmować przy tym także dopuszczenie do spółki nowego wspólnika, w miejsce wspólnika, którego akcje są umarzane. Nie jest zatem wykluczone osiągnięcie w ten sposób zbliżonego celu gospodarczego jak w przypadku sprzedaży akcji, przy jednoczesnym dużo mniejszym obciążeniu podatkowym.

Podsumowując, z Wyroku WSA wynika, że jeśli podatnik nabył akcje w drodze darowizny zwolnionej od podatku od spadków i darowizn, a następnie zamierza te akcje sprzedać, to przychód ze sprzedaży tych akcji będzie opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przychodu tego nie można pomniejszyć o wartość akcji otrzymanych uprzednio w drodze darowizny, w praktyce zatem podatek należy zapłacić od całości ceny sprzedaży. Istotne jest jednak, że w przypadku umorzenia akcji otrzymanych uprzednio w drodze darowizny, inaczej niż przy sprzedaży, przychód z tytułu wynagrodzenia za umorzenie można pomniejszyć o wartość akcji z dnia darowizny. Umorzenie akcji może być zatem korzystniejszym podatkowo sposobem spieniężenia akcji otrzymanych w drodze darowizny, niż ich sprzedaż.