Kwota wolna od podatku a kwota zmniejszająca podatek

Przeczytaj także: Zaliczka na podatek z etatu przy wspólnym opodatkowaniu małżonków

Kwota zmniejszająca podatek czyli co?

Kwota zmniejszająca podatek to nic innego jak wartość, o którą możemy pomniejszyć obliczony (wg skali podatkowej) podatek dochodowy.

Wcześniej przepis ten wskazywał wprost, ile owa kwota zmniejszająca wynosi. Obecnie jej wartość została uregulowana odrębnym przepisem właśnie z uwagi na to, że jest ona zmienna. Ile zatem kwota wolna wynosi?

• 1 188 zł, jeżeli roczny dochód podatnika nie przekracza kwoty 6 600 zł
• od 556,02 zł do 1 188 zł - dla dochodów mieszczących się w granicach od 6 600 zł do 11 000 zł
• dokładnie 556,02 zł - dla dochodów mieszczących się w granicach od 11 000 zł do 85 528 zł
• od 0 zł do 556,02 zł - dla dochodów mieszczących się w granicach od 85 528 zł do 127 000 zł
• 0 zł - dla dochodów przekraczających próg 127 000 zł.

Czym jest kwota wolna od podatku?

Jak sama nazwa wskazuje, kwota wolna od podatku jest wartością dochodu, od której nie zapłacimy podatku dochodowego. Jej definicji, a nawet wzmianki o niej, nie znajdziemy jednak w przepisach podatkowych.

Do końca 2016 r. była to stała wartość, a wynikała ona z podzielenia kwoty zmniejszającej podatek (która wówczas dla wszystkich wynosiła 556,02 zł) przez najniższą stawkę podatku, co dawało nam wynik 3 089 zł tudzież 3 091 zł. Różnica wynika z zasad zaokrąglania podatku: 3 089 to wynik dzielenia 556,02 zł / 18%. Niemniej licząc podatek wg 18% stawki od kwoty 3 091 zł i stosując obowiązujące zasady zaokrągleń, wyliczony podatek wyniesie 556 zł. W efekcie go nie zapłacimy.

Jeżeli zarobiliśmy więcej, to podatek w zasadzie był płacony tylko od nadwyżki ponad kwotę wolną (poprzez zastosowanie kwoty zmniejszającej podatek przy obliczaniu daniny).

Jak jest teraz? Teoretycznie kwota wolna od podatku wynosi aż 6 600 zł (czyli ponad dwukrotnie więcej niż w latach poprzednich), ale w tak dużej wysokości jest ona dostępna jedynie dla tych, którzy więcej nie zarabiają.
3 091 zł (albo jak to woli - 3089 zł) jest dostępne dla tych, których dochody mieszczą się w widełkach dochodów pomiędzy 11 000 zł a 85 528 zł.
Kwoty wolnej zostali pozbawieni zaś ci, którzy zarabiają powyżej 127 000 zł.
Co z pozostałymi? Dla nich kwota wolna od podatku jest zmienna i uzależniona od wartości dochodu - tak samo jak w przypadku kwoty zmniejszającej podatek (w końcu jedna wynika tutaj z drugiej poprzez zastosowanie odpowiedniego działania arytmetycznego).

Liczenie zaliczek na podatek

Przed 2017 r. kwotę zmniejszającą podatek można było rozliczać już na etapie ustalania zaliczek na podatek. To, jak szybko nastąpiło jej rozliczenie, zależało od rodzaju uzyskiwanych dochodów. I tak w przypadku umowy o pracę kwotę tę dzielono na 12 równych części i tę 1/12 uwzględniało się przy liczeniu zaliczki na podatek za dany miesiąc.
Podobnie postępowało się przy rentach i emeryturach.

Prowadzący działalność gospodarczą czy też uzyskujący przychody z prywatnego najmu (czyli podatnicy obowiązani do samonaliczania co miesiąc tudzież kwartał zaliczek na podatek) kwotę tę rozliczali od razu.

Natomiast zleceniobiorcy czy pracujący na podstawie umowy o dzieło (a także uzyskujący przychody z innych tytułów opodatkowanych skalą) kwotę zmniejszającą na podatek rozliczali dopiero w PIT rocznym. Tyczyło się to także tych, którzy byli obowiązani do samonaliczenia zaliczek, chociażby od dochodów zagranicznych.

Jak jest obecnie? Otóż w trakcie roku nikt nie ma prawa do kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 1 188 zł. Z niej będzie można skorzystać dopiero w rocznym PIT.

Natomiast na etapie ustalania zaliczek na podatek w trakcie roku można uwzględniać kwotę zmniejszającą w wysokości 556,02 zł, ale pod warunkiem, że roczne dochody podatnika nie przekroczą 85 528 zł. W stosunku do tych lepiej zarabiających można zaprzestać korzystania z kwoty zmniejszającej albo już na samym początku (wymagane jest w tym oświadczenie podatnika), albo w trakcie roku -w chwili przekroczenia dochodów (bądź gdy wcześniej wpłynie do firmy stosowne oświadczenie podatnika). Tak jest w przypadku, gdy przy obliczaniu zaliczki występuje tzw. płatnik (głównie umowy o pracę).

Prowadzący własną firmę czy też uzyskujący przychody z najmu, gdy te są opodatkowane skalą podatkową, stosują przy liczeniu zaliczek kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 556,02 zł bez względu na wartość uzyskanego dochodu. Odpowiedniej korekty tej kwoty (w stosunku do wartości uzyskanego dochodu) dokonują dopiero w PIT rocznym.

Zaś osoby uzyskujące dochody bez pośrednictwa płatników, a obowiązane do wpłacania zaliczek w trakcie roku, czy to zagranicznych umów o pracę, emerytur i rent, czy tzw. działalności wykonywanej osobiście - obliczając zaliczki na podatek kwoty zmniejszającej w ogóle nie uwzględniają - bez względu na wartość uzyskanych dochodów.