Usługi na nieruchomości: miejsce opodatkowania VAT na zasadach ogólnych?

Przeczytaj także: Zagraniczne usługi budowlane w deklaracji VAT

Przypomnijmy, generalna zasada określania miejsca opodatkowania mówi, że miejsce świadczenia usług ustala się co do zasady tam, gdzie usługobiorca posiada siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, tudzież stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, gdy nie istnieją powyższe. Mówi o tym art. 28b ustawy o VAT. Warto jednak pamiętać, że tak jest jedynie w przypadku usług świadczonych na rzecz podatników (a więc mówiąc w uproszczeniu – innych przedsiębiorców).

Od reguły tej ustawodawca przewidział jednak szereg wyjątków. Jeden z nich tyczy się właśnie usług na nieruchomościach.

Otóż zgodnie z art. 28e ustawy, miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami jest miejsce położenia danej nieruchomości. Co ważne – regułę tę stosuje się zarówno wówczas, gdy dana usługa jest świadczona na rzecz podatnika jak i niepodatnika.

Z powyższego wynika zatem, że ustawodawca nakazuje bardzo szeroko rozumieć usługi związane z nieruchomościami. Niestety bardzo wielu czynnościom można taki związek przypisać, co jednak nie oznacza automatycznie, że wskazana wyżej zasada określania miejsca opodatkowania będzie mieć zastosowanie.

Przykładem wyjątku jest tutaj wskazany we wstępie wyrok NSA, który rozstrzygał kwestię dotyczącą opodatkowania usług dostarczania informacji geologicznej w postaci surowych danych sejsmicznych.

Wyrok został wydany w wyniku sporu o interpretację podatkową. Organ podatkowy uznał w niej, że skoro została określona szczegółowa lokalizacja geograficzna, dla której będą wykonywane przez polską firmę wskazane usługi (dodajmy, że było to terytorium Polski) na rzecz kontrahenta ze Stanów Zjednoczonych, to należy je traktować jako usługi związane z nieruchomościami i określić miejsce ich opodatkowania zgodnie z art. 28e ustawy, a więc w Polsce.

Tak też stwierdził sąd pierwszej instancji. Innego zdania był jednak Naczelny Sąd Administracyjny.

W uzasadnieniu NSA odwołał się do art. 47 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienionej dyrektywą Rady 2008/8/WE z dnia 12 lutego 2008 r. – polski przepis stanowi bowiem odpowiednik tej regulacji, oraz przywołał wyrok TSUE z dnia 27 czerwca 2013 r. w sprawie C-155/12 RR Donnelley Global Turnkey Solutions Poland Sp. z o.o., który odnosił się do określenia miejsca opodatkowania usług magazynowania obejmujących szereg czynności. W wyroku tym TSUE wskazał, że miejsce świadczenia usług dodatkowych związanych z magazynowaniem ustala się w sposób szczególny jedynie wówczas, gdy magazynowanie stanowi świadczenie główne czynności jednolitej i usługobiorcom jest przyznane prawo używania całości lub części wyraźnie określonej nieruchomości.

Na tej podstawie NSA wysnuł wniosek, że dla uznania danej usługi za związaną z nieruchomościami konieczne jest, by przedmiotem świadczenia usług była sama nieruchomość.

Z taką sytuacją nie mamy zaś do czynienia w rozpatrywanej sprawie. Przedmiotem opisanego świadczenia jest bowiem „informacja geologiczna”, a więc „dane i próbki geologiczne wraz z wynikami ich przetworzenia i interpretacji, w szczególności przedstawione w dokumentacjach geologicznych oraz zapisane na informatycznych nośnikach danych”. Dane te przyjęły m.in. formę cyfrowych zapisów danych sejsmicznych zarejestrowanych w wyniku wzbudzania fal sejsmicznych, diagramów prezentujących zmian laid, plików z zapisem wyników badania metodą otwartą (up-hole survey) oraz wykresów prędkości.

Stąd też zdaniem sądu rozpatrywane świadczenie ma w przeważającej mierze charakter usługi niematerialnej. Wprawdzie informacje te uzyskano z konkretnych nieruchomości, niemniej związek z tymi nieruchomościami należy tutaj uznać jako nieistotny. Sama informacja geologiczna nie będzie bowiem dostarczała danych dotyczących konkretnych nieruchomości, lecz struktur znajdujących się pod powierzchnią wskazanych obszarów geograficznych kraju.

Dlatego NSA uznał, że świadczenie polegające na przekazaniu informacji geologicznej pozyskanej w ramach Projektu jest usługą, której miejscem opodatkowania jest zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT miejsce siedziby usługobiorcy.