W rolnictwie będzie podatek dochodowy jak od działalności gospodarczej

Przeczytaj także: W 2016 r. specjalny podatek dochodowy w rolnictwie

20 maja 2015 r. została ogłoszona ustawa z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw. Zawiera ona kontrowersyjną poprawkę umożliwiającą opodatkowanie przychodów rolników prowadzących działy specjalne produkcji rolnej o przychodzie rocznym netto przekraczającym 1,2 mln euro na zasadach przewidzianych dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie ksiąg rachunkowych. Poprawka wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r.

Zgodnie z nowym przepisem podatek ustalony na podstawie norm szacunkowych z tytułu działów specjalnych produkcji rolnej będą mogli stosować rolnicy na dotychczasowych zasadach tylko w sytuacji, gdy nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie przepisów o rachunkowości, czyli jeżeli ich przychód nie przekroczy wyrażonej w złotych wartość 1,2 mln euro.

Kwestia opodatkowania rolników prowadzących działy specjalne podatkiem od działalności gospodarczej w Polsce budziła od lat kontrowersje. Dobry klimat inwestycyjny i przyjazne regulacje podatkowe skutkowały szczególnie intensywnym rozwojem produkcji klasyfikowanej jako działy specjalne produkcji rolnej w ostatnich 25 latach, co spowodowało, że kilkaset rodzinnych gospodarstw osiągnęło czołowe pozycje na rynku europejskim i światowym.

Niestety, wraz z dynamicznym rozwojem tego typu gospodarstw powstały rozbieżności w orzecznictwie i piśmiennictwie, czy do rolników prowadzących księgi rachunkowe na podstawie przepisów o rachunkowości należy stosować opodatkowanie jak dla działów specjalnych produkcji rolnej czy jak dla działalności gospodarczej.

Wątpliwości te rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z 17 stycznia 2011 r. stwierdził, że samo prowadzenie ksiąg rachunkowych dla potrzeb informacyjnych nie jest wystarczającą przesłanką do uznania, że rolnik zgłosił chęć opodatkowania się na ich podstawie i to bez preferencji, np. w postaci ryczałtu od przychodów. Nie można bowiem czynić zarzutu rolnikom z tego, że się tak bardzo rozwinęli, że na własny użytek zaczęli prowadzić księgi rachunkowe.

W odpowiedzi na ten wyrok NSA już w 2011 r. Ministerstwo Finansów zaproponowało zmianę przepisów nakładających na działy specjalne produkcji rolnej obowiązkowy podatek od działalności gospodarczej.

Założenia do projektu zmian do ustaw podatkowych dotyczących osób fizycznych prowadzących działy specjalne produkcji rolnej były na bieżąco monitorowane przez Kancelarię Radców Prawnych Kawczyński Korytkowska Partyka w roku 2011. W związku z działalnością Kancelarii Ministerstwo Finansów pismem z 28 grudnia 2011 r. poinformowało, że aktualnie nie ma projektów aktów prawnych, którymi Kancelaria jest zainteresowana i które wymagałyby naszej konsultacji oraz że Rada Ministrów odstąpiła od projektowanych zmian przepisów, bo w trakcie konsultacji społecznych okazało się, że branże były przeciwne takiemu rozwiązaniu.

W naszej opinii wprowadzenie w roku 2011 odmiennego opodatkowania na wsi doprowadziłoby do niepotrzebnych dysproporcji w opodatkowaniu rolników prowadzących działy specjalne produkcji rolnej i nieprowadzących takich działów, podlegającym również obowiązkowi prowadzenia ksiąg rachunkowych ze względu na obroty, jak też projektowana regulacja dotyczyłaby niewielkiej kilkusetosobowej grupy najprężniej działających polskich rolników prowadzących gospodarstwa rodzinne pod własnym nazwiskiem, tak więc korzyści z opodatkowania byłyby dla budżetu znikome, natomiast istotnie zahamowałoby rozwój tych gospodarstw.

Interesujący jest również proces legislacyjny, który doprowadził do przyjęcia kontrowersyjnego przepisu. Otóż jeszcze 24 czerwca 2013 r. wpłynął senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W założeniach projekt dotyczył umożliwienia rolnikom nieopodatkowanej produkcji i sprzedaży przetworzonych produktów rolnych takich jak np. pieczywo czy sery, a więc miał wprowadzać dodatkowe preferencje podatkowe na wsi i jako taki nie budził wątpliwości środowisk rolniczych.

Dopiero na posiedzeniu 8 kwietnia 2015 r. Komisje Finansów Publicznych oraz Rolnictwa Rozwoju Wsi przegłosowały poprawki do projektu sprzed 2 lat umożliwiające opodatkowanie jak przychodów z dzielności gospodarczej rolników prowadzących działy specjalne produkcji rolnej o przychodzie rocznym netto przekraczającym 1.200.000 euro.

W mojej ocenie wprowadzenie w roku 2015 poprawek niejako tylnymi drzwiami, bo na posiedzeniu Komisji dopiero dzień przed uchwaleniem ustawy w dniu 9 kwietnia 2015 r. bez odpowiednich konsultacji z przedstawicielami środowisk rolniczych może doprowadzić do głębokiej recesji w branżach działów specjalnych produkcji rolnej i jednocześnie budzi szereg pytań co do praktycznego stosowania zasad dialogu społecznego w procesie tworzenia prawa.