Zwolnienie podmiotowe: ewidencja VAT

Przeczytaj także: Call center i "inne" usługi ubezpieczeniowe i finansowe z podatkiem VAT

Zwolnienie podmiotowe w podatku od towarów i usług zostało określone w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy. Zgodnie z nim zwalnia się z tego podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 100 000 zł. Z kolei podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego są zwolnieni od podatku, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym wskazanej wcześniej kwoty 100 000 zł. Jak łatwo zauważyć, przepisy te tyczą się tzw. drobnych przedsiębiorców.

Powyższe zwolnienie jest oczywiście dobrowolnym a nie obowiązkowym (co za tym idzie, podatnik może a nie musi z niego skorzystać). Skorzystanie ze zwolnienia oznacza, że podatnicy ci nie muszą rozliczać się z podatku od towarów i usług. Nie oznacza to jednak, że nie mają żadnych obowiązków nałożonych przez ustawę o podatku VAT.

Art. 109 ust. 1 ustawy mówi bowiem, że podatnicy korzystający ze zwolnienia, o którym mowa wyżej, są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. Ewidencja taka jest niezbędna w celu ustalenia momentu, w którym to dany podatnik przekroczy wartość uprawniającą do korzystania ze zwolnienia podmiotowego. Jak bowiem stanowi art. 113 ust. 5 ustawy o VAT, jeżeli wartość sprzedaży u tych podatników przekroczy kwotę zwolnienia, traci ono moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Obowiązek podatkowy powstaje tutaj z momentem jej przekroczenia, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad limit zwolnienia.

Co istotne, jak mówi art. 109 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku stwierdzenia, że podatnik nie prowadzi omawianej ewidencji, albo prowadzi ją w sposób nierzetelny, a na podstawie dokumentacji nie jest możliwe ustalenie wartości sprzedaży, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określi, w drodze oszacowania, wartość sprzedaży opodatkowanej i ustali od niej kwotę podatku należnego. Jeżeli nie można określić przedmiotu opodatkowania, kwotę podatku ustala się przy zastosowaniu stawki 22 %.

Ustawa o podatku do towarów i usług nie zawiera szczegółowych uregulowań, jakie dokładnie elementy ewidencja sprzedaży, prowadzona przez podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego, powinna zawierać. Zgodnie z art. 109 wystarczające jest, aby w ewidencji tej znalazło się miejsce dla daty oraz sprzedaży za dany dzień. Nie stosuje się tutaj przepisów w zakresie ewidencji VAT, które muszą prowadzić podatnicy czynni (m.in. art. 109 ust. 3 ustawy o VAT).

Warto jednak ewidencję taką poszerzyć o kolumnę, w której będzie wykazywana wartość sprzedaży narastająco. Pozwoli to na sprawne określenie momentu, w którym podatnik utraci prawo do zwolnienia podmiotowego (z uwagi na przekroczenie limitu uprawniającego do tego zwolnienia). Warto w tym miejscu dodać, że ewidencje w zakresie podatku dochodowego (tj. księga podatkowa czy ewidencja przychodów) zawierają wszelkie niezbędne informacje dla ewidencji określonej w art. 109 ust. 1 ustawy o VAT.