Rachunek walutowy: podatkowe różnice kursowe

Przeczytaj także: Faktura pro forma a różnice kursowe

Dlaczego w takim razie w interpretacjach indywidualnych organy podatkowe jednolicie przyjmują przeciwne stanowisko? Nadal bowiem uważają, że w przypadku wpływu waluty na konto z tytułu zapłaty należności, do wyceny tego wpływu należy przyjmować (jako kurs faktycznie zastosowany) kurs kupna banku, w którym jednostka posiada swój rachunek walutowy (kurs z tabeli kursów banku). Natomiast do wyceny rozchodu waluty z własnego rachunku walutowego - kurs sprzedaży. Dopiero, jeżeli przy obliczeniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty, np. przy korzystaniu z rachunków walutowych w bankach zagranicznych, wówczas w takich przypadkach jest uzasadnione przyjęcie kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego operacje walutowe. Organy te podkreślają, że wcale nie musi dojść do rzeczywistej sprzedaży walut, żeby można było mówić o kursie faktycznie zastosowanym. Przykładem są interpretacje indywidualne: Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 21 lutego 2011 r., nr ITPB3/423-664/10/AM, Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 10 lutego 2011 r., nr IBPBI/2/423-1590/10/PP.

Sprzeczne wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych
Stanowisko fiskusa nie zawsze znajdowało poparcie w wyrokach sądów administracyjnych. WSA w Gorzowie Wlkp. w wyroku z 15 września 2010 r., sygn. akt I SA/Go 541/10 (orzeczenie nieprawomocne) uznał, że faktycznie zastosowany kurs waluty z określonego dnia to taki kurs, który rzeczywiście został użyty, którym posłużono się, wykorzystując go w danej operacji finansowej. Jeśli zatem jest mowa o wartości "tego przychodu", czyli przychodu wyrażonego w walucie obcej w dniu jego otrzymania lub o wartości "tego kosztu", czyli kosztu wyrażonego w walucie obcej w dniu zapłaty, przeliczanych według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, dotyczy to przypadków, w których w dniu otrzymania przychodu lub zapłaty kosztu rzeczywiście doszło do zastosowania kursu waluty przy dokonaniu operacji polegającej na otrzymaniu przychodu lub zapłaty kosztu, związanego ze zmianą wartości wyrażonych w walucie obcej na walutę polską. Tylko wówczas można bowiem stwierdzić, że wartość przychodu i odpowiednio kosztu była faktycznie przeliczana (przewalutowana). Jeżeli natomiast wskazane operacje związane z otrzymaniem przychodu i zapłatą kosztu nie wiązały się z koniecznością zastosowania kursu waluty, to przypadek ten należy uznać za mieszczący się w dyspozycji art. 15a ust. 4 updop. Niemożliwość uwzględnienia przy obliczaniu wartości różnic kursowych kryterium w postaci faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu z uwagi na nieistnienie takiego faktu, prowadzi do posłużenia się w jego miejsce kursem średnim ogłaszanym przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Są też orzeczenia, w których wojewódzkie sądy administracyjne zajęły przeciwne stanowiska, uznając, że zastosowanie kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dokonanie operacji na rachunku walutowym zasadne jest tylko w sytuacji, gdy przy obliczaniu wartości różnic kursowych, nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty, ponieważ nie został on ustalony (np. w przypadku gdy podatnik korzysta z rachunku walutowego banku zagranicznego, w którym nie jest ogłaszany kurs waluty stosowany do przeliczenia złotego). Taki pogląd wyraził np. WSA w Gdańsku w wyroku z 17 lipca 2009 r., sygn. akt I SA/Gd 338/09 (orzeczenie prawomocne).

W uzasadnieniu tego wyroku WSA stwierdził, że skoro przepisy ustaw podatkowych nie definiują pojęcia faktycznie zastosowanego kursu waluty, w świetle wykładni językowej faktycznie zastosowany kurs walutowy nie jest tylko kursem zrealizowanym, dlatego nie należy wiązać go tylko z sytuacjami związanymi z nabyciem i zbyciem (wymianą) walut. Kurs faktycznie zastosowany to taki, po jakim dokonuje się wyceny w danym dniu transakcji walutowej (przeliczenia waluty obcej). Kurs faktycznie zastosowany nie jest więc jednoznaczny z kursem faktycznie zrealizowanym.

Gdy nie ma przeliczenia waluty, decyduje kurs średni NBP - wyrok NSA
NSA w prawomocnym orzeczeniu z 3 lutego 2011 r., sygn. akt II FSK 1682/09 uznał: "(…) nie sposób przyjąć, że stosowanie średniego kursu NBP do określania wartości różnic kursowych w istocie jest ograniczone do stosunkowo wyjątkowych w obrocie gospodarczym przypadków, kiedy bank prowadzący rachunek walutowy podatnika nie ogłasza kursu złotego, a więc do przypadków, gdy rachunek ten prowadzony jest w banku zagranicznym".

Przed NSA sprawa trafiła w wyniku zaskarżenia niekorzystnego dla spółki wyroku gliwickiego WSA. Spór dotyczył sposobu ustalania różnic kursowych.

We wniosku skierowanym do organu podatkowego o interpretację indywidualną spółka podała, że prowadzi działalność gospodarczą polegającą na krajowej i międzynarodowej spedycji towarów. Współpracując z kontrahentami zagranicznymi, wystawia i otrzymuje faktury, w których należności i zobowiązania określone są w walucie obcej, a do operacji walutowych wykorzystuje bankowy, bieżący rachunek walutowy. Zgodnie ze stanowiskiem spółki, jeżeli kontrahenci dokonują zapłaty tytułem wykonanych usług na jej bankowy, bieżący rachunek walutowy, do przeliczenia otrzymanej wpłaty w walucie obcej na złote należy zastosować art. 15a ust. 4 updop i przeliczenia kwoty otrzymanej wpłaty w walucie obcej dokonać według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania zapłaty. Podobnie należy postąpić, w sytuacji gdy dokonywana jest zapłata kontrahentowi w walucie obcej z bankowego, bieżącego rachunku walutowego spółki.

Organ podatkowy uznał to stanowisko za nieprawidłowe. Stwierdził, że rozliczenie różnic kursowych dla celów podatkowych powinno być dokonane z uwzględnieniem kursu faktycznie zastosowanego (w tym przypadku kursu bankowego), a jedynie wtedy, gdy nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty, jest uzasadnione przyjęcie kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego operacje walutowe.