Faktura pro forma a różnice kursowe

Przeczytaj także: Zobowiązanie w euro: zapłaty w PLN a różnice kursowe

Rozpatrzmy następującą sytuację: 1 października podatnik otrzymał od kontrahenta fakturę pro forma wystawioną w euro. Kwotę z niej wynikającą uregulował tego samego dnia, po czym otrzymał towar wraz z fakturą VAT. Dla celów podatku dochodowego prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. Czy przy ustalaniu kosztu uzyskania przychodu oraz różnic kursowych powinien brać pod uwagę fakturę pro forma, czy otrzymaną razem z towarem fakturę VAT?

Różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe.
Dodatnie różnice kursowe powstają m.in., jeżeli wartość: poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia.
Z kolei ujemne różnice kursowe powstają m.in., jeżeli wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. Stanowi tak art. 24c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przez średni kurs NBP rozumie się tutaj natomiast kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Dniem poniesienia kosztu uzyskania przychodów jest z kolei (w przypadku podatników prowadzących księgę podatkową) dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.

Należy tutaj także pamiętać, że faktura pro forma pełni jedynie funkcję pewnego rodzaju oferty zawarcia umowy sprzedaży towarów lub świadczenia usług, tj. rolę informacyjną. Nie stanowi ona dowodu księgowego, a co za tym idzie, na jej podstawie nie można ujmować kosztów w ewidencjach księgowych podatku dochodowego. Podobnie jest w podatku VAT, faktura pro forma nie jest ujmowana w rejestrach tego podatku, a w konsekwencji także w deklaracjach VAT. Nie rodzi ona żadnych skutków podatkowych ani po stronie nabywcy ani też dostawcy.

Co za tym idzie na jej podstawie nie należy także rozliczać różnic kursowych. W tym celu konieczne jest wykorzystanie „właściwej” faktury VAT, którą podatnik otrzymał wraz z towarem.

Przykład
Wykorzystując dane z naszego przykładu załóżmy, że faktura pro forma wystawiona 1 października 2010 r. opiewała na kwotę 1 000 euro netto. Ostateczna faktura (także na wartość 1 000 euro netto) została natomiast wystawiona 5 października 2010 r. Załóżmy także, że

• średni kurs NBP euro z dnia 4 października 2010 r. (tj. z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu) wyniósł 4,05 zł
• kurs sprzedaży euro banku, z którego usług korzystał nasz podatnik, z dnia 1 października 2010 r. (tj. dnia uregulowania zobowiązania) wyniósł 4,09 zł

Wartość poniesionego kosztu ujętego w księdze podatkowej na podstawie otrzymanej faktury VAT wynosi zatem: 1 000 x 4,05 xł = 4 050 zł
Faktyczna wartość zobowiązania (wartość kosztu w dniu zapłaty) wynosi z kolei: 1 000 x 4,09 zł = 4 090 zł

W związku z tym powstała różnica kursowa wynosi: 4 050 zł – 4 090 zł = -40 zł (ujemna różnica kursowa)
Ponieważ mamy do czynienia z ujemną różnicą kursową w wartości 40 zł, powiększa ona koszty uzyskania przychodu