Koszty firmy: odszkodowanie dla ex-pracownika?

Przeczytaj także: Odszkodowanie dla ex-pracownika w koszty firmy

Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy. Na podstawie stopnia powiązania wydatku z możliwością uzyskania przychodu wyróżnia się koszty podatkowe bezpośrednio związane z przychodami i inne niż bezpośrednio z nimi związane, których nie można wprost przypisać do określonych przychodów, ale są uzasadnione jako zmierzające do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

Definicja zawarta w ustawie z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawie o CIT) ma charakter bardzo ogólny. Z tego względu każdy wydatek poniesiony przez firmę musi podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa o CIT wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Za koszty związane z zabezpieczeniem i zachowaniem źródła przychodów należy uznać przede wszystkim koszty właściwego funkcjonowania spółki, odpowiedniego prowadzenia działalności gospodarczej, do której zalicza się koszty, które nie zawsze mogą zostać jednoznacznie uznane za koszty poniesione w celu uzyskania przychodów, a przynajmniej taki ich cel nie jest oczywisty. Wobec powyższego przyjmuje się, że aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

• został poniesiony przez podatnika,
• jest definitywny, a więc bezzwrotny,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Oczywiste jest jednak, że nie każdy wydatek, nawet ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, może stanowić koszt podatkowy. Skoro bowiem prawo podatkowe wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z określonym celem (przychodem,), to ten cel nie powinien być domniemany, lecz realny.

---

Ważna interpretacja IS
Właściwa i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę: przeznaczenie wydatku (celowość, zasadność wydatku dla funkcjonowania podmiotu); przy czym ze względu na szeroki zakres celowości, powinno poddawać się szczegółowej analizie czynniki wpływające na celowość w postaci racjonalności i efektywności, potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodu, względnie zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 19 lipca 2012 r., IPTPB3/423-159/12-2/MF

---

Chociaż w art. 16 ust. 1 ustawy CIT nie wymieniono wprost zasądzonych odszkodowań wypłacanych byłym pracownikom w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów o rozwiązaniu umów o pracę jako wydatku wyłączonego z kosztów uzyskania przychodów, to jednak nie ujęcie tych odszkodowań w katalogu kosztów niepotrącalnych nie oznacza automatycznie, że taki wydatek jest kosztem podatkowym. Musi on bowiem spełniać ogólną przesłankę uznawania wydatku za koszt podatkowy, to znaczy związek z możliwością osiągnięcia przychodu.

Podstawa prawna:
art. 15 ust. 1 i art. 16 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.).

Wojciech Piotrkowski, prawnik specjalizujący się w prawie podatkowym
Koszty podatkowe w praktyce