Faktury wystawiane do paragonów fiskalnych w 2020 r. zdaniem fiskusa

Przeczytaj także: Czy do paragonu z NIP można wystawić pełną fakturę VAT?

Organ podatkowy ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe dla:

• sprzedawcy towaru czy usługi - w przypadku wystawienia faktury do paragonu niezawierającego NIP nabywcy,
• nabywcy towaru/usługi - w przypadku ujęcia w ewidencji VAT wystawionej dla niego faktury, która została potwierdzona paragonem niezawierającym jego NIP

- w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na fakturze, wystawionej do paragonu niezawierającego NIP nabywcy.

Powyższe obowiązki i sankcje nie dotyczą jedynie podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0). Ponadto wskazana „kara finansowa” nie jest ustalana w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Nowe regulacje wywołują szereg wątpliwości. Poniżej prezentujemy niektóre interpretacje fiskusa w tej materii.

Faktura dla Kowalskiego lub rolnika ryczałtowego

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 16.03.2020 r. nr 0113-KDIPT1-3.4012.859.2019.1.ALN wypowiedział się w kwestii wystawiania faktur do paragonów dokumentujących sprzedaż na rzecz rolników ryczałtowych, w tym posiadających także NIP, niemniej mających status podatników zwolnionych.

Organ podatkowy uznał, że „(…) w przypadku sprzedaży na rzecz rolników ryczałtowych zasadą jest dokumentowanie takiej transakcji paragonem fiskalnym. Jak już wcześniej wskazano, zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy w przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne, o którym mowa w art. 96 ust. 1.

Zatem w przypadku sprzedaży dokonywanej na rzecz rolników ryczałtowych, obowiązek wystawienia faktury istnieje wówczas, gdy nabywca wystąpi z takim żądaniem w odpowiednim terminie (art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT), przy czym podatnik może wystawić fakturę również bez żądania nabywcy.

Stosownie do art. 106h ustawy o VAT w przypadku gdy faktura dotyczy sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika dołącza się paragon dokumentujący tę sprzedaż. Przepis art. 106h ust. 1 ustawy o VAT nie dotyczy sprzedaży dokumentowanej fakturą emitowaną przy zastosowaniu kasy rejestrującej, w przypadkach gdy wartość sprzedaży i kwota podatku są zarejestrowane w raporcie fiskalnym dobowym kasy (ust. 2 tego art.). Biorąc pod uwagę obowiązujące w przedmiotowym zakresie przepisy należy jednocześnie zauważyć, że wystawienie faktury VAT na rzecz rolnika ryczałtowego nie zwalnia Wnioskodawcy z obowiązku zaewidencjonowania sprzedaży na kasie rejestrującej. Należy przy tym zaznaczyć, że jeżeli nabywca nie podaje dla danej transakcji numeru NIP i paragon dokumentujący tę sprzedaż go nie zawiera, to również faktura wystawiona do takiego paragonu nie będzie zawierała NIPu.

(…) Wnioskodawca może dokumentować sprzedaż fakturą bez uzyskania żądania, o którym mowa w art. 106b ust. 3 ustawy, czyli Spółka może wydać nabywcy tylko fakturę dokumentującą dostawę towarów na jego rzecz zaś paragon fiskalny zachować w swojej dokumentacji nie wydawszy go wcześniej nabywcy.(…)”

Pogląd ten podzielił także Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 03.01.2020 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.699.2019.1.ALN:
„(…) zasadą jest dokumentowanie transakcji pomiędzy podatnikami za pomocą faktur VAT i tego zakresu obrotu gospodarczego przedmiotowe regulacje nie dotyczą. Ustawa nie ogranicza prawa do wystawienia faktury, a jedynie reguluje szczegółowo kwestie dokumentowania transakcji, które zostały uprzednio zewidencjonowane przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Jeżeli podatnik posługujący się numerem identyfikującym chce otrzymać fakturę, to będzie mógł to zrobić. To znaczy, jeżeli dokonuje on zakupu jako podatnik, a nie jako konsument, to powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę w momencie dokonywania zakupu.

Należy zauważyć, że co do zasady na kasie rejestrującej ewidencjonuje się sprzedaż i podatek należny tylko na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zgodnie z art. 106b ust. 3 ustawy, na żądanie tych podmiotów podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą dokonaną sprzedaż. Faktury te mogą służyć do udokumentowania poniesionych wydatków i nie będą zawierały numeru identyfikującego nabywcę.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz opis sprawy, należy wskazać, że Wnioskodawca również od 1 stycznia 2020 r. będzie miał możliwość wystawienia faktury do paragonów, które nie zawierają Numeru Identyfikacji Podatkowej dla rolnika ryczałtowego, któremu nie nadano NIP.(…)”

Powyższe można śmiało przenieść także na grunt wystawiania faktur do paragonów dokumentujących sprzedaż na rzecz Kowalskiego. Również zatem tutaj wystawienie faktury jest możliwe (co na ogół odbywa się na żądanie kupującego zgłoszone w określonym terminie), z tym że skoro na paragonie fiskalnym nie jest podany NIP, to numer ten nie może się znaleźć również na fakturze.

Potwierdził to Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 06.02.2020 r. nr 0114-KDIP1-3.4012.639.2019.1.MT:

„(…) przepisy art. 106b ust. 5 ustawy o VAT regulują szczegółowo kwestie dokumentowania transakcji, które zostały uprzednio zewidencjonowane przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Ww. przepisy wymuszają pewną konsekwencję podatnika. To znaczy, jeżeli dokonuje on zakupu jako podatnik, a nie jako konsument, to powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę w momencie dokonywania zakupu i przedstawić sprzedawcy swój numer identyfikujący go na potrzeby podatku w taki sposób, aby sprzedaż towarów lub usług była właściwie udokumentowana – albo fakturą albo paragonem z tym numerem pozwalającym na ewentualne późniejsze prawidłowe wystawienie do tego paragonu faktury zawierającej ten numer.

Należy zauważyć, że co do zasady na kasie rejestrującej ewidencjonuje się obrót tylko na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zgodnie z art. 106b ust. 3 ustawy o VAT na żądanie tych podmiotów podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą dokonaną sprzedaż. Faktury te mogą służyć do udokumentowania poniesionych wydatków i nie będą zawierały numeru identyfikującego nabywcę.

Odnosząc się zatem do wątpliwości Wnioskodawcy, dotyczących sprzedaży dokonywanej na rzecz osób nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych (konsumentów), w przypadku, gdy klient oświadczy, że:
• zakupu dokonuje jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej albo rolnik ryczałtowy,
• faktycznie dokonał zakupu towaru, co do którego wnioskuje o wystawienie faktury,
• nie jest czynnym podatnikiem VAT w Polsce,
• nie jest podatnikiem podatku od wartości dodanej w innym kraju UE,
• nie wykorzysta faktury do rozliczeń podatkowych w zakresie podatku VAT,

- należy wskazać, że Wnioskodawca będzie uprawniony do wystawienia na żądanie klienta faktury do paragonu fiskalnego niezawierającego NIP, jednakże faktura taka nie może zawierać NIP nabywcy. Wystawienie faktury bez NIP nabywcy będzie prawidłowe, jeżeli zostaną zawarte inne informacje, jak dane osobowe oraz adres, które pozwolą na identyfikację nabywcy. Należy zaznaczyć również, że nie ma obowiązku w takim przypadku podawania nu Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowejmeru PESEL. (…)”

Gdzie na paragonie NIP nabywcy?

Ustawodawca wskazuje, że aby wystawić fakturę na firmę do paragonu, NIP nabywcy na tym ostatnim jest niezbędny. Należy też pamiętać, że minimalny zakres danych na paragonach fiskalnych reguluje stosowne rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących (par. 25), wskazując przy tym kolejność zawartych na nim informacji (z nielicznymi wyjątkami).

Jeden z podatników nie mógł umieścić NIP nabywcy w fiskalnej części paragonu z uwagi na ograniczenia stosowanych kas. Zadał w związku z tym pytanie fiskusowi, czy numer ten może umieścić poniżej.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 03.01.2020 r. nr 0112-KDIL2-2.4012.523.2019.2.MŁ uznał, że „(…) regulacje prawne dotyczące konstrukcji paragonu fiskalnego, którymi poszerzono elementy paragonu o „numer identyfikacji podatkowej nabywcy (NIP nabywcy) – na żądanie nabywcy”, zostały wprowadzone z dniem 1 kwietnia 2013 r. rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z 2013 r., poz. 363). Ww. rozporządzenie przewidywało, tak jak obecnie obowiązujące ww. przepisy w tym zakresie, konieczność zachowania odpowiedniej kolejności poszczególnych elementów na paragonie fiskalnym i określało pozycję umieszczania NIP nabywcy przed logo i numerem unikatowym.

Ww. rozporządzenie dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących było poprzedzone rozporządzeniem z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania (Dz. U. Nr 2121, poz. 1338 ze zm.), które w § 5 ust. 1 pkt 6 określało jakie informacje ma zawierać paragon fiskalny drukowany przez kasę. Przepis te nie przewidywał takiej pozycji jak: „numer identyfikacji podatkowej nabywcy (NIP nabywcy) – na żądanie nabywcy” (gdyż jak wskazano wyżej zapis taki pojawił się dopiero z dniem 1 kwietnia 2013 r. w ww. rozporządzeniu w sprawie kas rejestrujących), przy czym, co istotne w § 5 ust. 1 pkt 7 ww. rozporządzenia wskazano, że informacje zawarte na paragonie fiskalnym powinny znajdować się w kolejności podanej w pkt 6, z wyjątkiem informacji zawartej w pkt 6 lit. d (tj. data i czas sprzedaży), a logo fiskalne i numer unikatowy kasy muszą być umieszczone centrycznie w linii i obowiązkowo kończyć paragon fiskalny. Takie same regulacje – odpowiednio § 4 ust. 1 pkt 6 i pkt 7 – zawiera wcześniejsze rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.).

Nie można zatem przyjąć, że wcześniejsze regulacje dot. paragonu fiskalnego, które nie przewidują możliwości umieszczania NIP nabywcy na paragonie pozostawiają sprzedawcy możliwość zamieszczenia takiego elementu w dowolnym miejscu na paragonie, np. poza częścią fiskalną, tj. poza logo fiskalne i numerem unikatowym kasy.

Tym samym nie można zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, że umieszczenie NIP nabywcy w tzw. Stopce spełni wymagania zawarte w art. 106b ust. 5 ustawy.(…)”

W przytoczonej interpretacji organ wskazał również, że w przypadku sprzedaży na rzecz podatnika podatku VAT lub osoby prawnej niebędącej podatnikiem, sprzedawca ma obowiązek wystawić fakturę VAT bez konieczności ewidencjonowania tej sprzedaży na kasie rejestrującej.

Faktura do paragonu wystawianego automatycznie

Podatnik świadczy usługi hotelowe i gastronomiczne zarówno dla firm jak i osób prywatnych. Całość sprzedaży ewidencjonował na kasie rejestrującej – paragony generowały się automatycznie. Gdy klientowi była wystawiana także faktura, paragon nie był mu przekazywany jak też nie był on informowany o jego wystawieniu. Podatnik chciał się upewnić, czy obecnie wystawianie takich paragonów (bez NIP nabywcy) i faktur do nich nadal może praktykować.

Odpowiedzi na powyższe udzielił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 15.01.2020 r. nr 0111-KDIB3-2.4012.655.2019.1.SR:

„(…) zgodnie z art. 106b ust. 5 ustawy o VAT, jeżeli paragon nie zawiera NIP, to brak jest podstaw do wystawienia do niego faktury, nawet jeśli wystawienie faktury odbywa się w tym samym czasie co wystawienie paragonu i klient nawet nie wie, że podatnik rejestruje tę sprzedaż przy zastosowaniu kasy.

Kasa rejestrująca jest ewidencją uregulowaną w przepisach prawa i przeznaczoną do ewidencjonowania sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, natomiast dla podmiotów gospodarczych wystawia się faktury. Zatem „generowanie paragonu” nie może być sprowadzone – tak jak wskazuje Wnioskodawczyni – do czynności „stricte technicznej”. Jeżeli podatnik z własnej woli ewidencjonuje na kasie sprzedaż, której nie powinien tam ewidencjonować, to z wszelkimi tego konsekwencjami.

Ograniczenia techniczne czy stosowane funkcjonalności systemu nie mogą uzasadniać niestosowania przepisów.

(…) W przedmiotowej sprawie sprzedaż na rzecz podmiotów gospodarczych Wnioskodawczyni rejestruje na kasie dobrowolnie, bowiem kasa fiskalna nie służy do ewidencjonowania takiej sprzedaży. Jeżeli zatem klient już w momencie zakupu sygnalizuje, że nabywa jako podmiot gospodarczy to Wnioskodawczyni, jeśli jej kasa nie posiada odpowiedniej funkcjonalności do wpisania na paragonie numeru NIP, nie powinna ewidencjonować tej sprzedaży na kasie, lecz wystawić wyłącznie fakturę.

(…) w przedstawionych we wniosku okolicznościach wystawianie faktury łącznie z wydrukowaniem paragonu fiskalnego niezawierającego numeru NIP nabywcy, który to paragon fiskalny jest generowany automatycznie w wyniku ograniczeń technicznych programu sprzedażowego w odstępie kilku sekund i nigdy nie jest przekazywany nabywcy, nie będzie prawidłowe w świetle przepisów art. 106b ust. 5 i 6 ustawy o podatku od towarów i usług. (…)”