Podatkowe różnice kursowe w 2012 r.

Przeczytaj także: Wybór metody rozliczania różnic kursowych

Przed nowelizacją
W obowiązującym do 31 grudnia 2011 r. stanie prawnym, istniał wyraźny spór pomiędzy podatnikami i organami podatkowymi dotyczący rozumienia pojęcia „kursu faktycznie zastosowanego”. Problem ten pogłębiał brak definicji legalnej pojęcia użytego w ustawach podatkowych. Wydaje się jednak, że wprowadzając od 1 stycznia 2007 r. do obu ustaw o podatkach dochodowych pojęcie „kursu faktycznie zastosowanego”, ustawodawca miał zamiar wprowadzić zasadę ustalania różnic kursowych na podstawie faktycznych, a tym samym rzeczywistych kursów walut.

Transakcje z rachunków walutowych
Największy problem dotyczący sytuacji powstających w praktyce życia gospodarczego, powstał w przypadku rozliczeń transakcji przeprowadzanych przez jednostki przy wykorzystaniu rachunków walutowych. W tej sytuacji ograny podatkowe konsekwentnie zajmowały stanowisko niekorzystne dla podatników, że kursem tym, co do zasady jest kurs kupna (sprzedaży) waluty ogłoszony przez bank, w którym prowadzony jest rachunek walutowy jednostki. Tak wypowiedział się przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji indywidualnej z 4 stycznia 2011, (sygn. IPPB5/423-689/10-4/IŚ), w której czytamy: „Przy operacjach za pośrednictwem bankowego rachunku walutowego do wyceny wartości wpływu lub wypływu waluty obcej, Spółka winna przyjmować kurs faktycznie zastosowany, tj. kurs przyjęty do wyceny wpływu/rozchodu waluty - ogłaszany przez bak, w którym Spółka posiada rachunek walutowy (w zależności od charakteru operacji będzie to odpowiednio kurs kupna bądź kurs sprzedaży waluty z dnia otrzymania/uiszczenia zapłaty)”.

Orzecznictwo na tak
Stanowisko organów podatkowych nie uległo zmianie, pomimo pozytywnej odpowiedzi Ministra Finansów, udzielonej we wrześniu 2009 r. na interpelację poselską nr 10877.

W analizowanej sprawie wypowiedział się również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 lutego 2011 r., (sygn. II FSK 1682/09), w którym stwierdził: „Uznanie możliwości stosowania przez podatnika nie tylko tego kursu waluty, który w rzeczywistości posłużył do przewalutowania, ale także kursu generalnie stosowanego przez bank, w którym podatnik ma rachunek walutowy, ale nie zastosowanego w konkretnej transakcji walutowej z podatnikiem z tego powodu, że do takiej transakcji w ogóle nie doszło, trudne jest do zaakceptowania. Oprócz rzucającej się w oczy sztuczności i nielogiczności takiej koncepcji niełatwo ją pogodzić z przedstawioną systematyką ustawy podatkowej. Z tych też względów nie sposób przyjąć, że stosowanie średniego kursu NBP do określania wartości różnic kursowych w istocie jest ograniczone do stosunkowo wyjątkowych w obrocie gospodarczym przypadków, kiedy bank prowadzący rachunek walutowy podatnika nie ogłasza kursu złotego, a więc do przypadków gdy rachunek ten prowadzony jest w banku zagranicznym”.

Zmiana przepisów
Ostatecznie, problem został również zauważony przez ustawodawcę, który zdecydował się zmienić niejasne przepisy. Z dniem 1 stycznia 2012 r. zmianie uległa treść art. 15a ust. 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tj.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.). I tak wydaje się, że w obecnym stanie prawnym, przy obliczaniu różnic kursowych w związku ze sprzedażą lub kupnem walut obcych oraz otrzymaniem należności lub zapłatą zobowiązań, należy uwzględnić kursy faktycznie zastosowane. W pozostałych przypadkach a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Interpretując zatem treść zmienionych przepisów, wymaga podkreślenia, iż z dniem 1 stycznia 2012 r. wycena operacji przeprowadzanych za pomocą walutowego rachunku bankowego, dla jednostek stosujących podatkową metodę rozliczania różnic kursowych, w szczególności dotyczących otrzymania zapłaty, czy też uregulowania zobowiązań, powinna być dokonywana za pomocą kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego ruch środków pieniężnych na tym rachunku.

Rozstrzygniecie fiskusa
Takie stanowisko znalazło potwierdzenie w pierwszej korzystnej interpretacji indywidualnej z 11 stycznia 2012 r. Organ uznał, że „(…) jeśli nie występuje operacja sprzedaży lub kupna waluty lub nie dochodzi do przewalutowania otrzymywanej należności lub płaconego zobowiązania z zastosowaniem faktycznego kursu, wynikającego z charakteru operacji (gdyż np. wpływ lub wypływ należności czy zobowiązania dokonywany jest na rachunek walutowy bez zastosowania przez bank konkretnego przeliczeniowego kursu walutowego), wówczas — dla celów ustalenia podatkowych różnic kursowych - zastosowanie znajdzie kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień”.