Kiedy powrót do zwolnienia podmiotowego z VAT?

Przeczytaj także: Utrata prawa do zwolnienia w VAT w trakcie roku

Art. 113 ust. 1 ustawy o VAT mówi, że zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Dalsza część przytoczonego przepisu wskazuje, co konkretnie wlicza się do wartości sprzedaży branej tutaj pod uwagę, które czynności wykluczają możliwość skorzystania ze zwolnienia, jak też kiedy podatnik traci bądź może z tego zwolnienia zrezygnować oraz kiedy do niego powrócić.

I właśnie przepis regulujący powrót do zwolnienia wywołuje pewne, wydaje się niesłuszne, wątpliwości. Otóż w art. 113 ust. 11 ustawy ustawodawca wskazał, że podatnik, który utracił prawo do zwolnienia sprzedaży od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia określonego w ust. 1 (a więc tzw. zwolnienia podmiotowego / z uwagi na obroty).

Sytuacja wydaje się być zatem prosta. Jeżeli przykładowo podatnik zrezygnował ze zwolnienia, bądź utracił je w trakcie roku 2012, musi odczekać pozostałą część roku 2012 oraz cały rok 2013, aby do zwolnienia ponownie powrócić (chyba że zachodzą przesłanki uniemożliwiające taki powrót, co w niniejszym artykule pomijamy). Po upływie takiego okresu bez większego znaczenia zdaje się być to, czy podatnik postanowi ponownie skorzystać ze zwolnienia z początkiem roku 2014, czy też w jego trakcie (z początkiem innego miesiąca). Rozumowanie takie wydaje się być logiczne. Ustawodawca bowiem wskazał, że powrót do zwolnienia jest możliwy minimum po upływie roku licząc od końca tego roku, w którym prawo do zwolnienia zostało utracone bądź z niego zrezygnowano (a co za tym idzie, odczekać trzeba przynajmniej jeden pełny rok kalendarzowy).

Niestety organy podatkowe często twierdzą zgoła co innego. Otóż ich zdaniem powrót do zwolnienia ze względu na obroty możliwy jest tylko z początkiem nowego roku podatkowego, tj. od dnia 1 stycznia danego roku. Jest to bowiem zwolnienie na cały rok. Co za tym idzie, jeżeli podatnik się zgapi i nie skorzysta ze zwolnienia z uwagi na obroty w styczniu, będzie musiał skutki tej decyzji ponosić przez cały rok, jako czynny podatnik VAT.

Czy rozumowanie takie jest słuszne? Zdaniem autora nie, co potwierdzają także sądy administracyjne. Przykładem jest chociażby wyrok NSA z dnia 23 stycznia 2014 r. sygn. akt I FSK 280/13, który potwierdził stanowisko wojewódzkiego sądu administracyjnego. Rozpatrywana sprawa dotyczyła skargi na interpretację podatkową.

Podobnie jak zostało to już wyżej podkreślone, w wydanej interpretacji organ podatkowy uznał, że zwolnienie podmiotowe jest określane na cały rok, zatem skorzystanie z niego (powrót) jest możliwy wyłącznie od początku danego roku, tj. od 1 stycznia. Wybór zwolnienia w dowolnym miesiącu roku nie jest tutaj możliwy. Organ podatkowy nie pokusił się tutaj o dodatkowe wyjaśnienie swojego stanowiska.

Co na to sądy?
Zarówno WSA jak i NSA (który rozpatrywał skargę kasacyjną złożoną przez fiskusa na wyrok sądu I instancji) uznały interpretację przepisów za nieprawidłową. NSA podkreślił, że we wskazanym wyżej przepisie ustawodawca odwołuje się do zachowania podatnika, wyznaczając jednocześnie początkowy moment takiego możliwego postępowania, poprzez użycie zwrotu „nie wcześniej niż”.

NSA podkreślił, że podatnik który ze zwolnienia zrezygnował, bądź utracił do niego prawo, może ponownie z niego skorzystać, jeżeli upłynął rok, licząc od końca roku, w którym z tego prawa zrezygnował bądź utracił do niego prawo. Brak jest przy tym ustawowych przeszkód, aby do takiego zwolnienia powrócić w trakcie roku podatkowego. W związku z tym wnioski wysnute przez organ w skarżonej interpretacji nie znajdują ustawowego uzasadnienia.