Nabycie akcji celem umorzenia bez podatku PCC

Przeczytaj także: Nabycie akcji celem umorzenia w podatku od czynności cywilnoprawnych

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy

Wnioskodawca jest osobą prawną. W ramach restrukturyzacji zostanie przekształcony w spółkę akcyjną. Po przekształceniu nastąpi nabycie przez tą spółką części akcji od akcjonariusza tytułem ich dobrowolnego umorzenia, w trybie nabycia akcji własnych celem umorzenia. Wynagrodzenie akcjonariusza będzie finansowane z tytułu kwoty objętej tzw. zdolnością dywidendową (art. 348 §1 Kodeksu spółek handlowych). W tym celu zostały podjęte następujące kroki prawne:
• podjęcie przez Walne Zgromadzenie Spółki Akcyjnej uchwały w sprawie upoważnienia Zarządu do nabycia akcji własnych;
• zawarcie przez Spółkę Akcyjną umowy nabycia akcji celem umorzenia z akcjonariuszem;
• podjęcie przez Walne Zgromadzenie uchwały w sprawie umorzenia akcji nabytych od akcjonariusza;
• podjęcie przez Walne Zgromadzenie uchwał w sprawie obniżenia kapitału zakładowego i zmiany statutu Spółki Akcyjnej w następstwie umorzenia.
Zadano pytanie, czy wykup akcji w powyższy sposób nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają:
1. następujące czynności cywilnoprawne:
a. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
c. (uchylona),
d. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e. umowy dożywocia,
f. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
g. (uchylona),
h. ustanowienie hipoteki,
i. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
j. umowy depozytu nieprawidłowego,
k. umowy spółki;
2. zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;
3. orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. kartos - Fotolia.com

Nabycie akcji celem umorzenia bez podatku PCC

Nabycie przez spółkę akcyjną jej akcji od akcjonariuszy za wynagrodzeniem, w celu ich umorzenia, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym. (…)

Odnosząc się do tak przedstawionego zagadnienia wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 359 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Umorzenie dobrowolne nie może być dokonane częściej niż raz w roku obrotowym. Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa statut.

Natomiast § 2 ww. przepisu stanowi, że umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Uchwała powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego. Umorzenie przymusowe następuje za wynagrodzeniem, które nie może być niższe od wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy.

W myśl natomiast art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121) przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę, przy czym stosownie do art. 555 ww. ustawy przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio między innymi do sprzedaży praw majątkowych.

Z powyższych przepisów wynika, iż cena, obok oznaczenia przedmiotu sprzedaży, stanowi element przedmiotowo istotny umowy sprzedaży. Zapłata ceny jest podstawowym obowiązkiem kupującego. Cena jest ekwiwalentem rzeczy lub praw, nabytych w drodze umowy sprzedaży. Zawiera ona w sobie trzy elementy: wartość rzeczy, zysk sprzedawcy oraz koszty po jego stronie.

Analiza zacytowanych przepisów wskazuje, że pojęcie „ceny” zawarte w art. 535 Kodeksu cywilnego i pojęcie „wynagrodzenia” określone w art. 359 Kodeksu spółek handlowych nie są pojęciami tożsamymi. To z kolei prowadzi do wniosku, że umowa nabycia akcji od akcjonariusza celem ich umorzenia regulowana przepisami art. 359 Kodeksu spółek handlowych nie może zostać uznana za umowę sprzedaży, o której mowa w art. 535 Kodeksu cywilnego. W związku z tym nie można uznać, że podlega ona podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

W konsekwencji stwierdzić należy, że jeżeli nabycie przez Spółkę Akcyjną powstałą w wyniku przekształcenia Wnioskodawcy akcji będzie miało miejsce na podstawie art. 359 § 1 Kodeksu spółek handlowych, akcjonariuszom – od których zostaną nabyte akcje – wypłacone zostanie wynagrodzenie, o którym mowa w tym przepisie, a do nabycia dojdzie w celu umorzenia akcji, to czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów