Objaśnienia podatkowe MF: wykorzystywanie samochodu osobowego w firmie

Przeczytaj także: Umowa leasingu operacyjnego: zmiany zasad ubezpieczenia

Celem powyższych przepisów jest wyłączenie możliwości zaliczenia do kosztów ceny zakupu samochodu, przekraczającej kwoty wskazane w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, w związku z dokonaniem ich odpłatnego zbycia (zasadniczo sprzedaży).

Jak wskazano w pkt 2.1. objaśnień, zgodnie z zasadą ogólną, wydatki na nabycie (lub wytworzenie) samochodu osobowego, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych są kosztem uzyskania przychodów w przypadku ich odpłatnego zbycia. Brak omawianej regulacji skutkowałby zatem możliwością ujęcia, na moment zbycia samochodu osobowego, wydatków na jego zakup w części jaka nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi (stanowiącymi i niestanowiącymi kosztu). Takie podejście byłoby sprzeczne z ogólną intencją ustawodawcy niezaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków dotyczących samochodów osobowych, których wartość przekracza 150 000 zł albo 225 000 zł, w zależności od rodzaju samochodu osobowego.

Przepisy te należy interpretować w ten sposób, iż kosztem uzyskania przychodów przy sprzedaży samochodu osobowego jest różnica między wydatkiem na jego nabycie – nie wyższym jednak niż kwota odpowiedniego limitu, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, tj. 150 000 zł albo 225 000 zł, w zależności od rodzaju samochodu osobowego – a sumą odpisów amortyzacyjnych zaliczonych uprzednio przez podatnika do kosztów uzyskania przychodów.

Jeżeli zatem cena, za jaką kupiono samochód osobowy jest wyższa niż ww. limity, jej część stanowiąca nadwyżkę ponad te limity nie będzie traktowana jak wydatek na nabycie samochodu osobowego (środka trwałego), o którym mowa w ogólnym przepisie odnoszącym się do odpłatnego zbywania środków trwałych.

Przykład 8
Podatnik sprzedał¹¹ samochód osobowy, niebędący samochodem elektrycznym, za kwotę 100 000 zł, uprzednio nabyty za kwotę 300 000 zł. Do kosztów zaliczył odpisy amortyzacyjne w kwocie 40 000 zł (łączna kwota dokonanych odpisów amortyzacyjnych - 80 000 zł, w związku z zastosowaniem limitu odpisów do kosztów zostało zaliczone 40 000 zł). Zgodnie z nowymi zasadami ustalania dochodu (straty) z tytułu odpłatnego zbycia samochodu osobowego podatnik z tytułu tej sprzedaży wykaże stratę w wysokości 10 000 zł. Do obliczenia kwoty tego dochodu/straty można zastosować następujący wzór:
D/S = P – (WNlimit – Amkoszt)
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
D/S – dochód/stratę z odpłatnego zbycia samochodu osobowego
P – przychód z odpłatnego zbycia,
WNlimit – wydatki na nabycie samochodu do wysokości limitu,
Amkoszt – odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów
D/S = 100 000 zł – (150 000 zł – 40 000 zł) = 100 000 zł – 110 000 zł = – 10 000 zł

Przykład 9
Podatnik sprzedał¹² samochód osobowy, niebędący samochodem elektrycznym, za kwotę 200 000 zł, uprzednio nabyty za kwotę 300 000 zł. Do kosztów zaliczył odpisy amortyzacyjne w kwocie 20 000 zł. Zgodnie z nowymi zasadami ustalania dochodu (straty) z tytułu odpłatnego zbycia samochodu osobowego podatnik z tytułu tej sprzedaży wykaże dochód w wysokości 70 000 zł.
D/S = 200 000 zł – (150 000 zł – 20 000 zł) = 200 000 zł – 130 000 zł = 70 000 zł

Przykład 10
Podatnik sprzedał¹³ samochód osobowy, niebędący samochodem elektrycznym, za kwotę 50 000 zł, uprzednio nabyty za kwotę 120 000 zł. Do kosztów zaliczył odpisy amortyzacyjne w kwocie 50 000 zł. Podatnik z tytułu sprzedaży tego samochodu wykaże stratę w wysokości 20 000 zł.
D/S = 50 000 zł – (120 000 zł – 50 000 zł) = 50 000 zł – 70 000 zł = – 20 000 zł

Przykład 11
Podatnik sprzedał¹⁴ samochód osobowy, niebędący samochodem elektrycznym, za kwotę 60 000 zł, uprzednio nabyty za kwotę 100 000 zł. Do kosztów zaliczył odpisy amortyzacyjne w kwocie 50 000 zł. Podatnik z tytułu sprzedaży tego samochodu wykaże dochód w wysokości 10 000 zł.
D/S = 60 000 zł – (100 000 zł – 50 000 zł) = 60 000 zł – 50 000 zł = 10 000 zł

Należy pamiętać, że przedstawiony sposób ustalania dochodu (straty) ze sprzedaży samochodu osobowego nie ma również zastosowania do samochodów osobowych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przed dniem 1 stycznia 2019 r. (zgodnie z art. 9 ustawy nowelizującej).

Z uwagi na nieznaczne różnice w zakresie ustalania dochodu z odpłatnego zbycia samochodu osobowego będącego środkiem trwałym w podatku dochodowym od osób fizycznych, powyższe wyjaśnienia znajdują odpowiednie zastosowanie w przypadku zbycia samochodu osobowego przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną (art. 24 ust. 2a i ust. 2b ustawy o PIT).

2.4. Składki na ubezpieczenie samochodu osobowego (art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 49 ustawy o CIT).
• Treść omawianych przepisów:
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: (…) składek na ubezpieczenie samochodu osobowego [innego niż określony w pkt 46 – ustawa o PIT] w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia.

Ubezpieczenia samochodowe możemy podzielić na obowiązkowe i dobrowolne. Właściciele samochodów zobligowani są do zakupu obowiązkowej polisy OC, pozostałe ubezpieczenia mogą wybierać zgodnie z własnymi potrzebami. Należy zauważyć, że ubezpieczenia można podzielić na ubezpieczenia samochodu osobowego, których wysokość jest ustalana w oparciu o wartość samochodu przyjętą dla celów ubezpieczenia, np. nieobowiązkowe ubezpieczenia auto-casco (AC) lub Guaranteed Asset Protection (GAP) oraz na inne ubezpieczenia, dla których składki nie są ustalane w oparciu o wartość samochodu, czyli zasadniczo ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (OC) i od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW).

Ustawą nowelizującą podwyższono również z 20 000 euro do 150 000 zł wysokość limitu branego pod uwagę, przy określaniu, jaka część składki na ubezpieczenie samochodu osobowego nie może stanowić kosztu uzyskania przychodów. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem, omawiane przepisy ustawy o PIT i ustawy o CIT dotyczą wyłącznie tych składek ubezpieczeniowych, które kalkulowane są w oparciu o wartość samochodu. Poza zakresem tej regulacji pozostaje obowiązkowe ubezpieczenie OC, oraz ubezpieczenie NNW.

W wyniku prawie dwukrotnego podniesienia ww. limitu dużo większa liczba ubezpieczeń objętych zakresem omawianej regulacji będzie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w całości. Dotyczy to ubezpieczenia wszystkich tych samochodów osobowych, których wartość przyjęta do celów ubezpieczenia nie przekracza kwoty 150 000 zł.

W przypadku podatników PIT omawiana regulacja nie ma zastosowania w odniesieniu do samochodów, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT, tj. samochodu osobowego stanowiącego własność podatnika, lecz nieprzypisanego do majątku związanego z prowadzoną przez niego działalnością (niebędącego składnikiem majątku wskazanym w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT). Przepis art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT reguluje kwestię zaliczania do kosztów składek na ubezpieczenie takiego samochodu w sposób samoistny.

Na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT, składki na ubezpieczenie samochodu osobowego stanowiącego prywatną własność podatnika objęte są limitem 20% poniesionych wydatków, pod warunkiem, że samochód ten jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.