Podatek u źródła: fiskus nagina przepisy na swoją korzyść

Przeczytaj także: Umowy ubezpieczenia bez podatku u źródła?

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o PDOP), w art. 3 ust. 2 wprowadzają zasadę ograniczonego obowiązku podatkowego, która głosi, że podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym, podmioty, które dokonują wypłat należności na rzecz podmiotów zagranicznych z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 ustawy o PDOP (m.in. z tyt. odsetek, z praw autorskich, z praw do projektów wynalazczych, know-how, dalej „należności licencyjne”, z działalności artystycznej lub sportowej, z tytułu niektórych usług niematerialnych, np. z tytułu usług doradczych, reklamowych, przetwarzania danych, gwarancji i poręczeń ) oraz z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 22 ustawy o PDOP), są obowiązane jako płatnicy pobierać w dniu dokonania wypłaty zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat, tzw. podatek u źródła.

Przepisy przewidują jednak możliwość zwolnienia z obowiązku pobierania podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub przepisów ustawy o PDOP. Możliwość skorzystania z tego zwolnienia uzależniona jest od spełnienia ściśle określonych warunków. Organy podatkowe interpretują warunki do zwolnienia z podatku u źródła w sposób rozszerzający, zaś sądy administracyjne uznają te działania za bezpodstawnie.

Beneficjent rzeczywisty

Jedną z prób rozszerzenia przez organy podatkowe obowiązków płatników jest nakładanie wymogu weryfikowania statusu beneficjenta rzeczywistego odbiorcy płatności w przypadku wypłaty dywidend. Obowiązek taki jest wprost nałożony na płatników w przypadku stosowania zwolnienia z ustawy o PDOP w odniesieniu do odsetek i należności licencyjnych wypłacanych na rzecz podmiotów powiązanych (min. 25% udziałów/ akcji w kapitale), przy jednoczesnym spełnieniu pozostałych warunków umożliwiających zastosowanie zwolnienia (art. 21 ust. 3 ustawy o PDOP). Z przepisów nie wynika jednak – wbrew stanowiskom organów podatkowych w wydawanych interpretacjach indywidualnych – żeby odnosiło się to także do wypłat dywidend. Jedna z takich interpretacji została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który rozstrzygnął spór na korzyść podatnika (wyrok z dnia 11.03.2020 r., sygn. akt: I SA/Wr 977/19)

Próg 2 milionów

Kolejny ważny wyrok zapadł 23 czerwca 2020 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Warszawie (sygnatura akt III SA/Wa 2400/19). Spór dotyczył tego, czy wymogi określone w art. 26 ust. 7a ustawy o PDOP należy stosować do wszystkich płatności obciążonych podatkiem u źródła, czy tylko tych, które przekraczają próg 2 000 000zł.

Przepis ten mówi o składaniu przez płatnika oświadczeń, że:

• posiada dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania;
• po przeprowadzeniu weryfikacji warunków zastosowania stawki podatku innej niż określona w art. 21 ust. 1 lub art. 22 ust. 1, zwolnienia lub warunków niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, przy dochowaniu należytej staranności, płatnik nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w szczególności nie posiada wiedzy o istnieniu okoliczności uniemożliwiających spełnienie przesłanek, o których mowa w art. 28b ust. 4 pkt 4-6.

Jednakże, art. 26 ust. 7a ustawy o PDOP odnosi te warunki do niestosowania ust. 2e, który z kolei stanowi, że jeżeli łączna kwota należności wypłacanych z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 oraz art. 22 ust. 1 przekracza kwotę 2 000 000 zł osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące przedsiębiorcami są obowiązane jako płatnicy pobrać w dniu dokonania wypłaty zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat według stawki podatku określonej w ustawie od nadwyżki ponad tę kwotę, bez możliwości niepobrania podatku na podstawie właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a także bez uwzględniania zwolnień lub stawek wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Fiskus usiłował twierdzić, że podział na kwoty mniejsze i większe od 2 mln nie odnosi się do obowiązków weryfikacyjnych, a jedynie wskazuje jakie stawki podatku należy zastosować do tych kwot. Innego zdania był sąd, stwierdzając, że w razie dokonywania wypłat na rzecz kontrahenta zagranicznego nieprzekraczających kwoty 2 mln zł, zastosowania nie znajduje przepis art. 26 ust. 2e ustawy o PDOP, a w konsekwencji również i art. 26 ust. 7a tej ustawy. To zaś oznacza, że płatnik nie ma obowiązku przeprowadzania weryfikacji wskazanej w art. 26 ust. 7a w celu niepobrania podatku. Weryfikacja okoliczności wskazanych w tym przepisie mogłaby być uzasadniona dopiero wtedy, gdyby kwota wypłat przekraczała 2 mln zł. Nadmienić przy tym należy, że stosowanie przepisu nakładającego bezwarunkowy obowiązek zapłaty podatku u źródła od kwot powyżej 2 000 000 zł zostało ponownie zawieszone do 31 grudnia 2020 r., na mocy rozporządzenia Ministra Finansów.

Obydwa wskazane wyroki są korzystne dla podatników, ponieważ hamują dążenia fiskusa do nakładania uciążliwych obowiązków na płatników. Weryfikacje statusu beneficjenta rzeczywistego i sprawdzanie okoliczności uprawniających do zwolnienia to czynności, które z pewnością nie ułatwiają życia. I nie chodzi tylko o problemy biurokratyczne i dokumentacyjne, ale też o to, że często nie jest jasne, jak taki proces przeprowadzić merytorycznie. Wskazówki zawarte w przepisach, choćby dotyczące rzeczywistej działalności gospodarczej, są w praktyce nieprecyzyjne. Dodatkowo, zbyt intensywne „prześwietlanie” kontrahenta może często zawarzyć na stosunkach biznesowych. A jak widać, organy skarbowe zdają się próbować wyręczać płatnikami w kontrolowaniu podatników. Orzeczenia sądów są więc dla płatników korzystne. Nadmienić przy tym należy, że omawiane wyroki są nieprawomocne. Zatem dopiero stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego może potwierdzić i ugruntować korzystną linię orzeczniczą