Nieoprocentowana pożyczka nie jest przychodem podatkowym

Przeczytaj także: Nieoprocentowana pożyczka a nieodpłatne świadczenia

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W maju 2021 r. wnioskodawcy zawarli umowę nieoprocentowanej pożyczki na kwotę 450.000 zł od niespokrewnionych z nimi osób fizycznych. Spłata pożyczki nastąpi w 300 ratach i zakończy się w 2046 roku.
Pożyczka została zaciągnięta na zakup budynku mieszkalnego wraz z remontem. Umowa pożyczki została zgłoszona do urzędu skarbowego, a podatek od czynności cywilnoprawnych zapłacony.

Zainteresowani zadali pytanie, czy z uwagi na to, że pożyczka została im udzielona bez wynagrodzenia (bez odsetek), będą musieli zapłacić z tego tytułu podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. ESCALA - Fotolia.com

Brak odsetek od pożyczki nie jest przychodem pożyczkobiorcy

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, że w określonych przypadkach przychód trzeba rozpoznać także z tytułu świadczeń nieodpłatnych. Fiskus przyznał, że przychód taki nie występuje w sytuacji, gdy dojdzie pomiędzy osobami fizycznymi do bezpłatnego (a więc bez wynagrodzenia w postaci chociażby odsetek) udzielenia pożyczki.

W myśl art. 11 ust. 2 przytoczonej ustawy, wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem ust. 2c oraz art. 12 ust. 2-2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Stosownie do art. 11 ust. 2a cytowanej ustawy stanowi, że wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:
1. jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
2. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
3. jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
4. w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Według art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”, jednakże w orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że pojęcie to związane jest ze stosunkami prawnymi o charakterze zobowiązaniowym i rozumiane być musi jako świadczenie, z którym nie jest związana zapłata w jakiejkolwiek postaci.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności tych podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Umowa pożyczki uregulowana została w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.). Stosownie do art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Biorąc pod uwagę cytowany przepis należy stwierdzić, że na gruncie ustawy Kodeks cywilny umowa pożyczki jest umową nieodpłatną. Niemniej jednak umowa ta może mieć charakter odpłatny. Odpłatność można ustalić w różny sposób, np. w postaci oprocentowania wyrażonego w pieniądzu, przeniesienia własności rzeczy oznaczonych co do tożsamości, zezwolenia na korzystanie z rzeczy, udziału w zysku osiągniętym przez pożyczkobiorcę.

Należy podkreślić, że jeżeli strony w umowie pożyczki zastrzegły brak odpłatności w postaci odsetek, to fakt ten nie rodzi skutków podatkowych w postaci uzyskania przez pożyczkobiorcę nieodpłatnego świadczenia. W konsekwencji, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanie nieoprocentowanej pożyczki jest obojętne podatkowo.(…)

Wobec powyższego, biorąc pod uwagę przedstawiony opis stanu faktycznego oraz powołane wyżej przepisy prawa, należy stwierdzić, że skoro strony umowy pożyczki ustaliły, że pożyczka zostanie udzielona bez jakiegokolwiek wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy kapitału, oznacza to, że udzielona pożyczka ma charakter nieodpłatny. Zatem nieoprocentowana pożyczka, którą Zainteresowani zaciągnęli od niespokrewnionych osób fizycznych, nie spowoduje powstania po ich stronie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Tym samym, Zainteresowani nie są zobowiązani do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów