Zbycie udziałów w spółce z o.o. - wynagrodzenie wspólnika a podatek VAT

Przeczytaj także: Dobrowolne umorzenie udziałów spółki a VAT

Przedmiot opodatkowania

Aby poprawnie odpowiedzieć na pytanie czy czynność umorzenia udziałów własnych przez spółkę z o.o. będzie podlegać opodatkowaniu, należy rozstrzygnąć, czy jest ona przedmiotem opodatkowania podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 199 § 1 i § 2 Kodeksu Spółek Handlowych umorzenie udziałów własnych w spółce z o.o. może być dokonane na dwa sposoby:

• za zgodą wspólników przy wypłacie wspólnikom wynagrodzenia za umorzone udziały lub bez wypłaty wynagrodzenia (umorzenie dobrowolne);
• bez zgody wspólników za wynagrodzeniem (umorzenie przymusowe).

Umorzenie udziałów jest czynnością zmierzającą do unicestwienia pewnej partii lub wszystkich udziałów i sprowadza się do pozbawienia praw udziałowca ucieleśnionych w tych udziałach.

Wypłata wynagrodzenia w formie pieniężnej

Najczęstszą formą wypłacania wynagrodzenia z tytułu zbycia udziałów przez wspólnika, jest wypłata środków pieniężnych przez spółkę z o.o. Takie rozliczenie, na gruncie podatku VAT jest neutralne podatkowo, a więc nie podlega opodatkowaniu i nie rodzi dla spółki z o.o. obowiązków podatkowych na gruncie tego podatku. Natomiast, może zaistnieć sytuacja, w której spółka z o.o. zdecyduje się na wypłatę wynagrodzenia w formie rzeczowej lub w formie świadczenia usług.

Wypłata wynagrodzenia w formie rzeczowej

W sytuacji, gdy wypłata wynagrodzenia wspólnikom za umorzone udziały, dokonywana jest w formie rzeczowej, dochodzi do dostawy towarów na podstawie art. 5 ust 1 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Ponadto, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, poprzez dostawę towarów należy rozumieć co do zasady przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

A więc w sytuacji, gdy spółka z o.o. decyduje się na wypłatę wynagrodzenia w formie rzeczowej (np. w formie przekazania nieruchomości za umorzone udziały lub ruchomości), np. poprzez dostawę towaru jakim jest samochód osobowy, dochodzi na gruncie ustawy o VAT do zdarzenia, które podlega opodatkowaniu. W związku z powyższym spółka z o.o., jako podatnik VAT, będzie zobowiązana do naliczenia oraz zapłaty podatku VAT z tytułu przedmiotowej transakcji.

Powyższe znajduje swoje potwierdzenie w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 listopada 2015 r. (sygn.: I FPS 6/15) zgodnie z którą

W sytuacji, gdy w zamian za zbyte przez wspólnika udziały, mające określoną wartość, w ramach instytucji umorzenia udziałów, spółka przekazuje wspólnikowi towar w rozumieniu art. 2 pkt 6 u.p.t.u., to w ramach tej instytucji dochodzi do dostawy towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku 7 ust. 1 u.p.t.u. Dochodzi bowiem w tym przypadku do przeniesienia przez spółkę na rzecz wspólnika prawa do rozporządzenia towarem jak właściciel. Przeniesienie to jest odpłatne, gdyż spółka uzyskuje w zamian udziały, które mają określoną wartość nie tylko nominalną. Nie ma przy tym znaczenia, że czynność ta odbywa się w ramach instytucji umorzenia udziałów.

Wypłata wynagrodzenia w formie świadczenia usług

W przypadku gdy spółka z o.o. wypłaca wynagrodzenie w zamian za zbycie udziałów, w formie świadczenia usług należałoby takie zdarzenie rozpatrzeć na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W myśl powyższego przepisu, przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Warto jednakże podkreślić, że świadczenie usług podlega opodatkowaniu, jeżeli – co do zasady – jest związane z wykonywaniem działalności gospodarczej. Nie każda zatem czynność dokonana przez podmiot będący podatnikiem, będzie podlegać opodatkowaniu. Status bycia podatnikiem podatku od towarów i usług nie powoduje automatycznie rozciągnięcia skutków podatkowych na całą sferę aktywności danego podmiotu. W sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi, to czynność samego nabycia lub sprzedaży akcji czy udziałów nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem każdy przypadek zbycia udziałów, należałoby rozważyć indywidualnie, a w szczególności należałoby rozważyć, czy spółka z o.o. zajmuje się w ramach działalności gospodarczej obrotem papierami wartościowymi.

Potwierdzenie powyższego stanowiska, iż zbycie udziałów własnych w przypadku, w którym spółka nie zajmuje się obrotem papierami wartościowymi w ramach działalności gospodarczej, nie będzie stanowiło ani dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, ani świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT można odnaleźć w ugruntowanej praktyce interpretacyjnej organów podatkowych. Na potwierdzenie powyższego warto przywołać m.in. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 12 października 2011 r. (sygn.: ILPP1/443-964/11-4/NS) w której organ wydający interpretację uznał, iż:

W świetle przedstawionej regulacji prawa podatkowego uznać należy, że czynność nabycia przez Spółkę od wspólnika udziałów własnych w celu ich umorzenia (w trybie art. 199 § 1 Kodeksu Spółek handlowych) w zamian za wynagrodzenie nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy ani też świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Wobec powyższego, przedmiotowe czynności nie mieszczą się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy, zatem nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.