Sprzedaż akcji otrzymanych w spadku a podatek

Przeczytaj także: Uwaga na podatek przy sprzedaży akcji nabytych w spadku!

Kluczowym przepisem pozwalającym na ukształtowanie sytuacji prawno - podatkowej spadkobierców jest przepis art. 97 Ordynacji podatkowej. Przepis ten może mieć istotny wpływ na obowiązki podatkowe spadkobierców w świetle przepisów przejściowych, a przede wszystkim art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. oraz art. 52 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe uregulowana rozpatrywane łącznie z art. 97 Ordynacji podatkowej prowadzą do postawienia zasadniczej tezy, że jeżeli spadkodawca nabył akcje i obligacje w określonym terminie to brak jest podstaw do twierdzenia, iż spadkobiercy zmuszeni są zapłacić 19% podatek dochodowy. Przepis art. 97 Ordynacji podatkowej, jednoznacznie stanowi, że spadkobiercy podatnika, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Przedmiotem sukcesji są więc przysługujące spadkobiercom prawa i obowiązki wynikające z norm prawa podatkowego, mające swój materialny i wymierny kształt np. w postaci obowiązku zapłaty podatku, jego zwrotu ale również prawie do ulgi podatkowej.

Majątkowe prawa i obowiązki powinny więc być interpretowane jako bezpośrednio powiązane z interesem ekonomicznym uprawnionego podatnika. Przyjęcie cywilistycznej interpretacji prowadzi więc do wniosku, że na prawa majątkowe składają się przede wszystkim roszczenia i inne korzystne sytuacje prawne, w tym prawo do skorzystania z czasowego uprawnienia w zakresie zwolnienia niektórych dochodów od podatku. Z takim właśnie czasowym uprawnieniem mamy do czynienia w art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. i art. 52 ustawy o podatku dochodowym, stanowiącym prawo nabyte o niewątpliwie majątkowym charakterze.

Pierwszym skutkiem podatkowym nabycia akcji jest obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn. Obecnie w zależności od tego, do której grupy zaliczony jest spadkobierca lub kiedy nastąpiło nabycie spadku, będzie zobowiązany on do zapłaty podatku lub zwolniony od niego. Jeżeli więc spadkobierca jest osobą najbliższą, a nabycie nastąpiło po 1 stycznia 2007 r. to podatnik będzie korzystał ze zwolnienia w podatku od spadków i darowizn. W przeciwnym razie spadkobierca zobowiązany będzie do zapłaty podatku. Korzystanie ze zwolnienia lub zapłata podatku ma następcze konsekwencje podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli podatnik będzie chciał zbyć akcje. Elementem istotnym przy ocenie sytuacji prawno podatkowej spadkobierców jest moment nabycia przez spadkodawcę akcji, dopuszczenie ich do obrotu, emisja oraz ich rodzaj.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 2 ust. 3, stanowi, że jej przepisów nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. Jednakże wśród źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy, wymienione zostały kapitały pieniężne i prawa majątkowe. Przychodem więc z kapitałów pieniężnych są należne choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych. Tak więc każde zbycie akcji, zasadniczo podlegać powinno, zgodnie z art. 30b ust 2 pkt 1 ustawy podatkowi dochodowemu. Dochodem z tytułu odpłatnego zbycia akcji będzie różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia a kosztami uzyskania tych przychodów. Od dochodów uzyskanych z tego tytułu podatek wynosi więc 19% uzyskanego dochodu, którego nie łączy się z innymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych.

Jednakże wyjątek od powyższej zasady przewidziany jest dla podatników, którzy nabyli akcje dopuszczone do obrotu przed 1.01.2004 r. Powyższe uprawnienie dla podatnika - potencjalnego spadkodawcy - wynika bezpośrednio z art. 19 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. i art.. 52 ustawy o podatku dochodowym. Zasada ta, powinna więc mieć również zastosowanie do spadkobierców nabywających papiery wartościowe wchodzące w skład masy spadku, jako swego rodzaju prawo majątkowe o obiektywnie ekonomicznym wymiarze. Prawo to nabył spadkodawca, jako uprawnienie wynikające z określonych przepisów prawa podatkowego, które bezpośrednio wywarło wpływ, lub mogło wywrzeć jeżeli by on żył, na jego majątek powodując przysporzenie w postaci braku obowiązku zapłaty podatku. Uprawnienie to powinno więc być traktowane jako prawo majątkowe, o którym mowa w art. 97 Ordynacji podatkowej. Z tych względów sytuacja prawno – podatkowa podatnika powinna być rozpatrywana w uwzględnieniem przedmiotowego elementu stanowiącego prawo majątkowe, łącznie ze wszelkimi innymi przepisami wynikającymi z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nabycie przez spadkodawcę akcji przed 1.01.2004 r. jeżeli spełnione zostały warunki wynikające z art. 52 ustawy, nie powinno więc rodzić obowiązku podatkowego dla spadkobierców, z uwagi na to, że nabywają oni w drodze spadku majątkowe uprawnienie, z którego skorzystałby spadkodawca. Wszelkiego rodzaju nabycia akcji po 1.01.2004 podlegać będzie ogólnym regułom wynikającym z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Obowiązek podatkowy powstanie więc na podstawie art. 30b ustawy, a spadkobiercy skorzystają ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 105 ustawy. Zgodnie z tym przepisem wolny od podatku dochodowego jest jedynie dochód uzyskany ze zbycia akcji (udziałów) otrzymanych w drodze spadku albo darowizny w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Pozostała część uzyskanego dochodu z odpłatnego zbycia akcji ustalona powinna być zgodnie z cytowanymi powyżej przepisami i podlegać powinna opodatkowaniu.