Podatek VAT 2011: skomplikowane rozwiązania

Przeczytaj także: Najistotniejsze zmiany w VAT w 2011 r.

1 stycznia 2011 r. w życie wchodzi pakiet przepisów zmieniających stawki VAT w Polsce. Bezpośrednio wynikają one przede wszystkim z ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej. Na mocy jej zapisów podwyższone zostaną stawki VAT o 1 p.p. (tj. z 22% na 23% i z 7% na 8%) oraz pojawi się nowa stawka podatku w wysokości 5% na podstawowe produkty żywnościowe. Powyższe regulacje wprowadzone zostaną tymczasowo na okres 3 lat, do 31 grudnia 2013 r.

„Zmiana stawek podatku wymagała wprowadzenia przepisów przejściowych. Zgodnie z zasadą ogólną w nich przewidzianą, dla danej transakcji właściwa będzie stawka obowiązująca w momencie wykonania czynności (rozumianego jako faktyczne zakończenie świadczenia). Na przykład firma, która wykonuje usługi do 31 grudnia 2010 r. wystawia fakturę 2 stycznia 2011 r. Transakcja zostanie wykazana w deklaracji VAT za styczeń, ale ze stawką w wysokości 22%.” – wyjaśnia Przemysław Skorupa, Starszy Menedżer w Zespole VAT Deloitte.

Inna zasada obowiązuje przy opodatkowaniu przedpłat, zaliczek i rat. Wszystkie tego typu wpłaty dokonane w 2010 r. zostaną obciążone obecną stawką VAT. Przepisy przejściowe nie wyjaśniają jednak wszystkich wątpliwości. Problemy mogą pojawić się w przypadku rozliczania niektórych usług świadczonych przez dłuższy okres, jeżeli nie mogą one zostać uznane za tzw. usługi ciągłe. Dotyczy to przypadków, w których faktury wystawiane są „z góry”.

„Przykładem może być usługa serwisu oprogramowania, która rozpoczyna się 10 grudnia 2010 r., a kończy się 9 grudnia 2011 r. – jeżeli umowa nie zakłada, że będzie ona świadczona w kolejnych okresach rozliczeniowych. W takim przypadku usługa powinna zostać obciążona podatkiem VAT w wysokości 23%, chyba, że płatność za nią zostanie dokonana jeszcze w grudniu 2010 r. Dodatkowo, luki w przepisach przejściowych spowodują, że przedsiębiorcy niepewni jak zachować się w konkretnych przypadkach, mogą podejmować działania, które narażą ich na ryzyko podatkowe” – mówi Przemysław Skorupa z Deloitte.

„Kwestią wzbudzającą kontrowersje są zamówienia publiczne. Przedsiębiorcy przystępujący do przetargów, zgodnie z prawem wskazują jako kwotę należną kwotę brutto. Wraz z podwyżką stawki VAT o 1 p.p. będą zmuszeni pokryć ten 1% z własnych zasobów. W niektórych przypadkach może to przesądzić o rentowności całej inwestycji. Rozwiązaniem w tym przypadku może być zmiana wynagrodzenia w trybie przewidzianym w prawie zamówień publicznych. Jest ona jednak dopuszczalna tylko wówczas, gdy zamawiający przewidział taką możliwość jeszcze na etapie ogłaszania przetargu, co nie jest częstą sytuacją.” – mówi Joanna Stawowska, Partner w Zespole VAT Deloitte.

Oprócz wprowadzenia wyższych stawek VAT z początkiem 2011 roku, w życie wchodzi także nowa klasyfikacja towarów i usług. Dla przedsiębiorców oznacza to, że z dnia na dzień mogą płacić inny podatek od produkowanych przez siebie wyrobów czy oferowanych usług. Jest to zmiana niezależna od podwyższenia podatku VAT, jednak konieczność dostosowania się do niej wprowadza dodatkowe obciążenie dla przedsiębiorców. Tym bardziej, że brak jest bezpośredniego przejścia pomiędzy klasyfikacjami PKWiU z 1997r. na PKWiU z 2008r.

„W początkowym okresie będzie funkcjonowało kilka stawek podatku na przykład stawka 23%, 22%, 8%, 7%, 5%, 3%, 0%. Księgowe systemy informatyczne nie są przygotowane na tak wiele różnych stawek podatku oraz jednoczesną zmianę klasyfikacji z PKWiU 1997 na PKWiU 2008. Ich dostosowanie może zająć nawet kilka miesięcy. W związku z tempem zmian przedsiębiorcom bardzo trudno jest rzetelnie przygotować się do nich” – podsumowuje Joanna Stawowska z Deloitte.

Wraz z początkiem nowego roku zmianie ulegną zasady odliczania podatku VAT zarówno z tytułu nabycia samochodu „z kratką”, jak i zakupu paliwa do niego. Od 1 stycznia 2011 r. odliczenie podatku w przypadku aut do 3,5 tony będzie możliwe tylko w wysokości do 60%, przy czym nie więcej niż 6.000 zł. Dodatkowo, w związku z sytuacją ekonomiczną, planowane jest tymczasowe wyłączenie odliczenia VAT z tytułu nabycia paliw do tzw. samochodów „z kratką”.

Duże zmiany nastąpią także w opodatkowaniu usług medycznych. Według obecnie obowiązujących przepisów zwolnieniu z VAT podlegają usługi w zakresie ochrony zdrowia. Z nowym rokiem zwolnienie to będzie dotyczyć zakresu opieki medycznej, jeżeli związany on będzie z profilaktyką, ratowaniem, poprawą oraz przywracaniem do zdrowia. Objęta będzie także profilaktyka zdrowotna i terapeutyka. Zwolnieniu podlegały będą usługi świadczone przez publiczne i prywatne ZOZ, a także m.in.: lekarzy, pielęgniarki oraz pozostałe osoby wykonujące inne zawody medyczne. Zawężenie zakresu stosowania zwolnienia spowoduje, iż niektóre specyficzne usługi medyczne zostaną objęte stawką 23%.