Środki trwałe: wartość początkowa a różnice kursowe

Przeczytaj także: Budynek na cudzym gruncie jako inwestycja w obcym środku trwałym?

Rozpatrzmy następującą sytuację: Przedsiębiorca prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów kupił w Polsce od innej firmy maszynę produkcyjną, która stanowi jego środek trwały. Faktura dokumentująca tę czynność została wystawiona w euro. Jaki kurs przedsiębiorca powinien zastosować przy przeliczaniu euro na złotówki, aby ustalić wartość początkową tego środka trwałego? Jak rozliczyć ewentualne różnice kursowe i czy będą one miały wpływ na wartość początkową tego składnika majątku?

Art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) stanowi, że za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w razie odpłatnego nabycia uważa się cenę ich nabycia. Za cenę nabycia uważa się z kolei kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku. Traktuje o tym art. 22g ust. 3 updof.

W naszym przykładzie faktura dokumentująca zakup środka trwałego jest wystawiona w euro. Konieczne jest zatem jej przeliczenie na złote polskie. W tym celu należy zastosować regułę wynikającą z art. 11a ust. 2 updof, która to mówi, że koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Datą poniesienia kosztu jest tutaj data wystawienia faktury.

Załóżmy, że faktura dokumentująca zakup przedmiotowej maszyny została wystawiona 25 lutego 2011 r. na wartość netto 4 000 euro. Średni kurs euro ogłoszony przez NBP na dzień 24 lutego 2011 r. wyniósł 3,9916 zł/euro. Wartość środka trwałego w przeliczeniu na złotówki wyniesie zatem: 4 000 euro x 3,9916 zł/euro = 15 966,40 zł. Zakładając, że podatnik nie poniósł żadnych dodatkowych wydatków na ten składnik majątku do chwili przekazania go do używania, taka będzie jego wartość początkowa.

W art. 22g ust. 5 udpof ustawodawca wskazał jednak, że ustaloną w powyższy sposób cenę nabycia koryguje się o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania do używania danego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Zasady rozliczania różnic kursowych (podatkowych) zostały natomiast zawarte w art. 24c updof. W naszym przypadku istotne będą ust. 2 pkt 2 lub też ust. 3 pkt 2. Pierwszy ze wskazanych mówi, że dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia.

Drugi z kolei stanowi, że ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia.