Podatek VAT: stałe miejsce prowadzenia działalności

Przeczytaj także: Import usług a miejsce prowadzenia działalności

Źródłem problemów w powyższej kwestii jest brak legalnej definicji stałego miejsca prowadzenia działalności. Ani ustawa o VAT ani Dyrektywa 2006/112/WE nie zawierają żadnych wskazówek co do tego, co należy rozumieć pod powyższym pojęciem. Nie jest więc do końca jasne czy konieczne jest formalne ustanowienie siedziby, czy wystarczy że podatnik będzie w nim zatrudniał pracowników czy posiadał jakikolwiek majątek, który będzie wykorzystywał w prowadzonej działalności opodatkowanej VAT.

Stan niejasności przepisów jest niezwykle niekorzystny dla podatników, którzy mają problemy z prawidłową kwalifikacją transakcji, chociażby w odniesieniu do importu usług (gdzie obok miejsca wykonywania usługi, decydujące znaczenie dla jego rozpoznania ma właśnie posiadanie stałego miejsca prowadzenia działalności).

W sukurs przychodzi podatnikom orzecznictwo ETS, które odnosi się do omawianej kwestii. Przykładowo, z treści wyroku w sprawie Lease Plan Luxembourg SA przeciwko Belgische Staat, C- 390/96 można wysnuć wniosek, iż o posiadaniu miejsca prowadzenia działalności w danym kraju nie przesądza sam fakt, iż podmiot wykonuje w takim kraju czynności opodatkowane. Z kolei w wyroku z dnia 4 lipca 1985 r. (Gunter Berkholz v. Finanzamt Hamburg-Mitte-AItstadt C-168/84) ETS stwierdził, że o stały miejscu prowadzenia działalności decydują łącznie dwa czynniki, tj. czynnik ludzki w postaci zatrudnionych przez podatnika, obecnych na miejscu pracowników oraz czynnik rzeczowy w postaci odpowiedniej infrastruktury technicznej. Warto zaznaczyć, iż za stały personel orzecznictwo ETS nie uznaje osób, które działają niezależnie- nie są pracownikami danego podmiotu, w szczególności prowadzą działalność gospodarczą i działają jedynie w charakterze pośredników (sprawa C-190/95 ARO Lease BV przeciwko Inspecteur van de Belastingdienst Grotę Ondernemingen te Amsterdam).

Warto również przytoczyć niedawną interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 sierpnia 2010r., ILPP2/443-820/10-4/ISN z której wynika, iż nawet jeśli kontrahent zagraniczny dokona rejestracji dla potrzeb VAT i na mocy umowy z polskim podatnikiem dysponuje zapleczem technicznym, nie można uznać, iż posada on w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności.

Dyrektor IS w Poznaniu orzekł, iż uznanie, iż działalność prowadzona jest w tym miejscu nie w sposób przemijający, czy też okresowy, lecz stały konieczna jest pewna określona minimalna skala działalności, która stanowi zewnętrzne znamię, że działalność w tym miejscu prowadzona jest stale. Zaangażowanie powinno również przybrać konkretny wymiar osobowo-rzeczowy. Dla uznania więc, że określone miejsce prowadzenia działalności ma charakter stały, konieczne jest istnienie w tym miejscu infrastruktury technicznej oraz personelu ludzkiego. Taka osobowo-rzeczowa struktura w stałym miejscu prowadzenia działalności powinna występować w sposób stały, tzn. powtarzalny i nieprzemijający.

Wynika z tego, iż dla uznania, że kontrahent zagraniczny posiada w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności, konieczne jest aby obok posiadania majątku zatrudniał także pracowników.

Wraz z wprowadzeniem we wspólnym systemie VAT zasady odwrotnego obciążenia pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności nabrało szczególnego znaczenia. Od tej daty bowiem to miejsce siedziby usługobiorcy (lub właśnie stałe miejsce prowadzenia działalności) jest miejscem świadczenia usługi, a co za tym idzie również jej opodatkowania podatkiem VAT. Dlatego też słusznym jest wprowadzenie przepisów jasno określających w jakich sytuacjach mamy do czynienia z prowadzeniem interesów ze stałego miejsca. Jak na razie jedyną wskazówką, pomocną lecz niewystarczającą, jest orzecznictwo ETS oraz wytyczne Komitetu ds. VAT, które jednak nie mają tej samej mocy prawnej co obowiązujące powszechnie przepisy prawa wspólnotowego.