PIT 2011: rozliczenie z małżonkiem/dzieckiem

Przeczytaj także: Podatek ryczałtowy a wspólne rozliczenie roczne

Rozpatrzmy następującą sytuację: W maju 2011 podatniczka wyszła za mąż. Wcześniej wychowywała samotnie swojego małoletniego syna. Wspólne gospodarstwo domowe z obecnym mężem prowadzi dopiero od zawarcia małżeństwa. Przedtem obecni małżonkowie zamieszkiwali osobno. Czy wypełniając swój PIT za 2011 r. podatniczka może rozliczyć się razem z mężem bądź w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci? Oboje z mężem uzyskują jedynie dochody z umowy o pracę.

Odpowiedzi na postawione wyżej pytania należy szukać w art. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof). Jego ust. 1 mówi, że co do zasady małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Co za tym idzie, generalnie każdy z nich powinien rozliczyć się indywidualnie.

Jak zwykle jednak od tej reguły ustawodawca przewidział pewien wyjątek. Jego podstawowe zasady zostały określone w art. 6 ust. 2 updof. Otóż na wniosek małżonków, wyrażony w zeznaniu rocznym (poprzez zaznaczenie odpowiedniego kwadratu) mogą oni zostać opodatkowani wspólnie. Polega to na tym, że podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków (pomniejszonych o dopuszczalne ulgi i odliczenia).

Aby jednak powyższe mogło mieć zastosowanie, konieczne jest spełnienie określonych warunków, w tym m.in. istnienie między małżonkami wspólności majątkowej przez cały rok podatkowy, oraz pozostawanie przez cały ten rok w związku małżeńskim.

Jak łatwo zauważyć, warunki te w naszym przypadku nie zostały spełnione. A to dlatego że ślub nastąpił w trakcie 2011 r. Co za tym idzie, małżonkowie nie mogą złożyć wspólnego PIT za 2011 rok.

Inaczej jest natomiast w przypadku rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Art. 6 ust. 4 updof mówi tutaj bowiem, że od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci m.in. małoletnie, podatek może być określony (także na wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym) w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w updof.

W tym przypadku ustawodawca wymaga jedynie, aby przynajmniej przez część roku podatnik wychowywał samotnie dziecko. W przytoczonym przepisie posługuje się on bowiem pojęciem „w roku podatkowym” (w przypadku wspólnego opodatkowania małżonków natomiast warunki musiały być spełnione „przez cały rok”).

Co za tym idzie, rozliczenie się przez podatniczkę z PIT za 2011 rok w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci jest tutaj jak najbardziej możliwe, jako że przez część 2011 roku samotnie wychowywała ona dziecko.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że w rozliczeniach PIT za 2012 rok wystąpi sytuacja zgoła odwrotna. Podatniczce nie będzie wtedy przysługiwać prawo do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, z drugiej jednak strony będzie mogła rozliczyć się wspólnie z mężem. A to dlatego, że związek małżeński będzie trwał już cały 2012 rok.

Trzeba oczywiście pamiętać tutaj także o pozostałych warunkach, które trzeba spełnić, aby wspólne rozliczenie, tudzież w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, było możliwe (o czym jest mowa także w przepisach art. 6 updof).