Podatek dochodowy od spłaty przy dziale spadku?

Przeczytaj także: Dział spadku bez podatku dochodowego

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Ojciec wnioskodawczyni zmarł w 2009 r., a spadek po nim dziedziczyli: wnioskodawczyni, jej brat oraz macocha. W skład spadku wchodził m.in. udział ½ lokalu mieszkalnego i trzech garażach. W lipcu 2012 r. spadkobiercy na podstawie aktu notarialnego dokonali działu spadu i zniesienia współwłasności lokali oraz garaży. Wnioskodawczyni z bratem przenieśli na żonę ojca swoje udziały w zamian za co żona ojca dokonała spłaty na ich rzecz. Otrzymana spłata była ekwiwalentna do posiadanego udziału w spadku. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy w związku z działem spadku i zniesienie współwłasności musi zapłacić podatek dochodowy od otrzymanej spłaty, gdy ta była równa wartości jej udziału spadkowego? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Na wstępie wyjaśnienia wymaga fakt, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), przepisów ww. ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Fantasista - Fotolia.com

Podatek dochodowy od spłaty przy dziale spadku?

Otrzymanie w wyniku działu spadku, przedmiotem którego był udział w lokalu mieszkalnym i trzech garażach, kwoty nieprzekraczającej przysługującego podatniczce udziału w spadku nie spowoduje powstania przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości.

Na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Dział spadku, jako nie wymieniony w katalogu zawartym w art. 1 ust. 1 ww. ustawy i stanowiący odrębną od dziedziczenia instytucję prawną nie podlega opodatkowaniem podatkiem od spadków i darowizn. W konsekwencji, w niniejszej sprawie nie będzie miał zastosowania art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast w myśl art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, źródłami przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d. innych rzeczy,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Zgodnie z art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, iż dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy. Natomiast, zgodnie z art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego, prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku, czy też akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza, potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Zgodnie z art. 1035 ustawy Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. W myśl art. 210 tej ustawy, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia tej współwłasności.

Stosownie do art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. W rezultacie, w wyniku dokonania działu spadku dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności. (…)

Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić należy, iż otrzymanie przez Wnioskodawczynię w wyniku działu spadku przedmiotem którego był udział 1/2 w lokalu mieszkalnym i trzech garażach kwoty nieprzekraczającej przysługującego Jej udziału w spadku nie spowoduje powstania przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Istotne znaczenie dla niniejszego rozstrzygnięcia ma okoliczność, że suma spłaty nie przekroczyła wartości przysługującego Wnioskodawczyni udziału spadkowego. W konsekwencji, nie będzie ciążył na Niej obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z rzeczonego tytułu. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów