Deregulacja usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych

Przeczytaj także: Deregulacja: księgi rachunkowe będzie mógł prowadzić każdy

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem zakładającym deregulację kolejnej grupy zawodów, wśród których znajduje się "zawód księgowego", zgłoszony przez Ministerstwo Finansów. Pod tym pojęciem należy rozumieć działalność gospodarczą w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Aktualnie działalność tę mogą wykonywać:

1. przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi, jeżeli są uprawnieni do wykonywania czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych,
2. pozostali przedsiębiorcy, pod warunkiem że czynności z tego zakresu będą wykonywane przez uprawnione osoby.

Uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych daje m.in. certyfikat księgowy. Jego zdobycie jest możliwe po spełnieniu warunków przede wszystkim w zakresie praktyki w księgowości i wykształcenia (przy czym określone wykształcenie wyższe pozwala uzyskać go bez egzaminu, a inne, lecz co najmniej średnie, powoduje konieczność zdania egzaminu sprawdzającego kwalifikacje).

W notatce PAP, będącej na razie jedynym źródłem oficjalnych informacji na temat deregulacji zawodu księgowego, napisano, że w opinii Ministerstwa Finansów kwestie kwalifikacji nie powinny być regulowane przez państwo, lecz przez mechanizmy rynkowe. Jednocześnie wskazano, że należy promować i stymulować powstanie profesjonalnych stowarzyszeń wydających dobrowolne certyfikaty, szkolące w zakresie księgowości i promujące dobre praktyki.

Zmiana podejścia

Warto przypomnieć, że w 2008 r. Ministerstwo Finansów i obecny rząd planowali wprowadzenie do ustawy o rachunkowości zapisu, zgodnie z którym uzyskanie certyfikatu księgowego byłoby możliwe wyłącznie na drodze egzaminacyjnej. W uzasadnieniu do projektu wprowadzającego te zmiany podawano, że ma to na celu zapewnienie wysokiego profesjonalizmu osób wykonujących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Miało to stanowić "sprawniejszy mechanizm gwarancyjny dla uczestników obrotu gospodarczego". Ostatecznie przepisy te nie weszły w życie. Zaskakujące jest jednak to, że jeszcze niedawno stanowisko Ministerstwa w sprawie regulacji zawodu księgowego było bardzo rygorystyczne.
Skutki deregulacji

Bez wątpienia na deregulacji skorzystają ci, którzy chcieli uzyskać certyfikat księgowy, a dotąd tego nie osiągnęli, bo np. nie chcieli podchodzić do kosztownego i trudnego egzaminu, a posiadają niewystarczające wykształcenie, by uzyskać go bez egzaminu. A także ci, którzy nie spełniają wymogów w zakresie praktyki w księgowości. Po wejściu w życie proponowanych zmian będą oni mogli bez przeszkód założyć działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Warunkiem będzie wykupienie polisy ubezpieczenia OC, która ma zabezpieczać klientów biura rachunkowego przed szkodami wyrządzonymi w związku z prowadzoną przez nie działalnością.

Dotychczasowe wymogi do uzyskania certyfikatu księgowego wydawały się stanowić gwarancję prawidłowego wykonywania czynności w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg. Egzamin o odpowiednim stopniu trudności dla osób nieposiadających wyższego wykształcenia, określone warunki dla magistrów, ustanowiony okres praktyki w księgowości mogły dawać klientom biura rachunkowego poczucie, że certyfikowany księgowy prowadzący ich księgi ma odpowiednią wiedzę z zakresu rachunkowości i potwierdzone doświadczenie.

Proponowane zmiany zakładają, że weryfikację profesjonalizmu biura rachunkowego przeprowadzi rynek. Koszt tej weryfikacji w praktyce poniesie jednak klient. Wykupienie przez biuro ubezpieczenia OC nie daje pewności, czy kwota ubezpieczenia pokryje wyrządzone szkody w związku z niewłaściwym prowadzeniem ksiąg i rozliczeń podatkowych, a nałożone na klienta kary np. przez organy podatkowe nie spowodują upadłości jego firmy. Niejedna firma (szczególnie mała czy średnia) boleśnie odczuła skutki prowadzenia księgowości przez niekompetentne osoby i błędów popełnionych przy ustalaniu zobowiązań podatkowych. Ponadto na skutek braku profesjonalizmu biur rachunkowych ucierpieć mogą wpływy samego fiskusa.