Podatek dochodowy: imprezy integracyjne przed TK

Przeczytaj także: Kolacja wigilijna z pracownikami bez podatku PIT?

Interwencja Rzecznika Praw Obywatelskich
W kwestii rozwiązania problemu opodatkowania imprez integracyjnych organizowanych przez pracodawcę dla pracowników do NSA zwróciła się rzeczniczka praw obywatelskich dr hab. Irena Lipowicz.

Jednakże NSA w tym przedmiocie dokonał zawieszenia wydania orzeczenia i zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów dotyczących nieodpłatnych świadczeń na gruncie Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawy PIT).

Rozbieżność w wykładni przepisów
Zgodnie z przepisami ustawy PIT przez przychody z umowy o pracę należy rozumieć wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat oraz świadczeń.
Dokonując wykładni tego przepisu, można dojść do wniosku, że opodatkowaniu podlega nie tylko wynagrodzenie zasadnicze pracownika, ale także m.in. każda inna wypłata pieniężna, którą otrzymuje pracownik od pracodawcy. Do tej konkluzji możemy dodać także wspomniane już wcześniej świadczenie nieodpłatne lub częściowe odpłatne.

Ustalenie wartości świadczeń pieniężnych nie wywołuje już takich kontrowersji jak np. wycena tych nieodpłatnych. Z problemem borykają się nie tylko podatnicy, ale także organy skarbowe.

Rozbieżności w interpretacjach
Podatnicy zasadniczo prezentują spójne podejście w kwestii opodatkowania świadczeń nieodpłatnych. Zgodnie z ich stanowiskiem, nie jest możliwe ustalenie pracowników, którzy wzięli udział w firmowym spotkaniu. W związku z tym nie można ustalić przychodu w przeliczeniu na jednego pracownika do opodatkowania.

W odpowiedzi organy podatkowe proponują rozwiązanie, które polega na tym, aby pracodawca sporządził listę osób, które biorą udział w imprezie pracowniczej, co umożliwi skuteczne ustalenie przychodu do opodatkowania z podziałem na każdego pracownika.

Organy skarbowe swoje stanowisko podpierają uchwałą NSA z dnia 24 października 2011 r., sygn. akt II FPS 7/10, której rozstrzygnięcie dotyczyło opodatkowania pakietów medycznych finansowanych pracownikom przez ich pracodawcę.

Brak podjęcia uchwały przez NSA w przedmiocie świadczeń nieodpłatnych oznacza, że została podtrzymana praktyka, która polega na tym, że organy skarbowe określają podatnikom przychód z nieodpłatnych świadczeń nawet jeśli świadczenia te zostały pozostawione podatnikom jedynie do dyspozycji.

Natomiast zgodnie z literalnym brzmieniem przepisów ustawy PIT wymagane jest, by nieodpłatne świadczenia zostały przez podatnika otrzymane.

W przypadku imprez integracyjnych, jest rzeczą trudną do ustalenia przez pracodawcę, który pracownik świadczenie uzyskał. W praktyce pracodawca powinien sporządzić listę osób korzystających z poszczególnych świadczeń nieodpłatnych. Doprowadza to jednak do nadmiernego formalizmu.
Teoretycznie w wypadku braku możliwości określenia przychodu do konkretnego pracownika, ustawa PIT nakazuje nie określać przychodu. Niestety z takim poglądem nie zgadzają się organy skarbowe. Według fiskusa poprawnym rozwiązaniem jest podzielenie kwoty całego świadczenia przez liczbę potencjalnych (a nie tylko rzeczywistych!) uczestników.

Niejednolite orzeczenia
Orzecznictwo w omawianej sprawie także jest niejednolite, w związku z czym potrzeba rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny.

Przykładowo w wyroku z dnia 17 stycznia 2012 r. NSA stwierdził, że sama możliwość wzięcia udziału w imprezie integracyjnej jest dla pracowników dochodem (sygn. akt II FSK 1428/11).

W innych wyrokach NSA orzekał o tym, że sprzeczne z Konstytucją jest ustalanie przychodu do opodatkowania w sposób hipotetyczny, także wobec tych pracowników, którzy w danym spotkaniu mogli uczestniczyć, ale nie wzięli udziału.

Z kolei 24 stycznia 2013 r. NSA wydał wyrok, który był korzystny dla podatników. Zgodnie z jego treścią sam udział pracownika w imprezie integracyjnej nie oznacza, że powstał u niego przychód i że zaistniał obowiązek zapłaty podatku.

Kiedy wartości świadczeń nieodpłatnych nie można przyporządkować do konkretnego pracownika - nie jest możliwe ustalenie kwoty przychodu w przeliczeniu na pracownika (sygn. akt II FSK 1064/11).

Na uwagę zasługuje również wyrok, w którym stwierdzono, że “nie wszystko, co finansowane przez pracodawcę, jest przychodem pracownika, należy wykazać się zdrowym rozsądkiem przy naliczaniu podatku” (sygn. akt II FSK 1828/11.