Licytacja komornicza a podatek PCC

Przeczytaj także: Licytacje komornicze z podatkiem od czynności cywilnoprawnych

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca zamierza otworzyć działalność gospodarczą i w tym celu rozpoczął poszukiwania stosownego lokalu, w którym mogłaby być ona prowadzona. 13 stycznia 2014 r. wnioskodawca uczestniczył w licytacji komorniczej lokalu użytkowego, gdzie wylicytował ½ część tej nieruchomości. Owa nieruchomość składa się z 2 izb oraz pomieszczeń przynależnych. Jest z nią związany także udział w częściach wspólnych oraz prawie użytkowania wieczystego gruntu. Licytacja lokalu została przeprowadzona w związku z postępowaniem egzekucyjnym. Wnioskodawca zadał pytanie, czy nabycie przez niego wskazanego wyżej lokalu wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz udziałem w prawie użytkowania wieczystego w drodze licytacji komorniczej korzysta z wyłączenia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają:
1. następujące czynności cywilnoprawne:
a. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
c. (uchylona),
d. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e. umowy dożywocia,
f. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
g. (uchylona),
h. ustanowienie hipoteki,
i. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
j. umowy depozytu nieprawidłowego,
k. umowy spółki;
2. zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych,
3. orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. MAST - Fotolia.com

Licytacja komornicza a podatek PCC

Umowa sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wyłączenie to obejmuje m.in. sprzedaż udziału w lokalu użytkowym czy związanego z nim udziału w częściach wspólnych. Nie ma jednak zastosowania do udziału w prawie użytkowania wieczystego, które jest prawem majątkowym.

Zawarty w zacytowanym przepisie katalog czynności podlegających opodatkowaniu jest katalogiem zamkniętym co oznacza, że tylko czynności enumeratywnie w nim wskazane mogą powodować powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Pamiętać przy tym należy, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym. (…)

Oceniając tak przedstawiony stan faktyczny stwierdzić należy, że w opisanej we wniosku sytuacji doszło do dokonania czynności co do zasady powodującej powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Należy jednak mieć na uwadze, że w ustawie przewidziano sytuacje, których wystąpienie powoduje, że obowiązek taki nie powstanie. Jedna z nich określona została w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z którym nie podlegają podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Z treści zacytowanego przepisu wynika, że z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłączono umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Postępowanie egzekucyjne oraz upadłościowe regulowane są przepisami: ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.), ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.) oraz wydanych do nich rozporządzeń wykonawczych.

Ponadto z przepisu tego wynika, że jego dyspozycją ustawodawca objął sprzedaż w tym trybie wszelkich rzeczy, bez względu na ich wartość. Zatem w przypadku dokonywania w tym trybie sprzedaży praw majątkowych – czynność taka nie podlega przedmiotowemu wyłączeniu.

W związku z tym, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiuje pojęcia „rzeczy” należy w tym zakresie odnieść się do regulacji zawartej w art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121), zgodnie z którą rzeczami są tylko przedmioty materialne. Rzeczy dzielą się na rzeczy ruchome i nieruchome. Kodeks cywilny w art. 46 precyzuje, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Rzeczami ruchomymi są natomiast przedmioty materialne nie będące nieruchomościami.