Wymiana barterowa: podstawa opodatkowania VAT

Przeczytaj także: Świadczenia wzajemne opodatkowane VAT i CIT

Barter – definicja

Barter stanowi specyficzny charakter transakcji handlowej, niezdefiniowanej wprost przepisami. Zgodnie z definicjami słownikowymi podczas dokonywania transakcji barteru dochodzi do wymiany:

• towaru za towar,
• usługi za usługę,
• towaru za usługę.

W barterze nie występują rozliczenia gotówkowe – jest to transakcja przeprowadzana całkowicie bez wykorzystania tradycyjnych metod płatności. Podstawowe przepisy, regulujące dokonywanie barteru, znajdują się w Kodeksie cywilnym.

Podstawa opodatkowania VAT

Mimo że podczas dokonywania barteru nie dochodzi do rozliczeń pieniężnych, to transakcja taka, jeśli jest dokonywana przez czynnych podatników VAT, będzie podlegała opodatkowaniu tą daniną.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania VAT jest to, co stanowi zapłatę, którą sprzedawca towaru albo wykonawca usługi ma otrzymać od nabywcy, usługobiorcy albo osoby trzeciej.

Barter a podstawa opodatkowania VAT

Skoro w przypadku transakcji barterowej podatnicy nie mają do czynienia z wartościami wyrażonymi w pieniądzu, w jaki sposób należałoby ustalić podstawę opodatkowania w VAT?

Aby to ustalić, należałoby odnieść się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenie C-33/90 Empire Stores z 2 czerwca 1994 r., wyrok C-380/99 Bertelsmann z 3 lipca 2001 r.). Skoro podstawą opodatkowania jest ogólnie pojęte otrzymane wynagrodzenie, to w przypadku barteru za taką podstawę należy uznać wartość towaru albo usługi, jaką ma ona dla odbiorcy. Innymi słowy, chodzi o to, jaką wartość wyrażoną w pieniądzu nabywca byłby skłonny zapłacić, gdyby transakcja była rozliczana w formie pieniężnej. Przy dokonywaniu ustaleń warto też zwrócić uwagę, aby kwota była adekwatna do kosztów, jakie należy ponieść aby nabyć lub wytworzyć towar albo usługę.

Zgodnie z powyższym można ustalić, że za podstawę opodatkowania wymiany barterowej uznaje się wartość towarów lub usług podlegających wzajemnej wymianie, jaką ma ona dla nabywcy, który zaoferował “coś” w zamian. Oczywiście przy wycenie barteru nie należałoby zanadto odchodzić od wartości cen rynkowych towaru lub usługi albo produktów i innych nakładów, które trzeba by było ponieść aby wytworzyć/zrealizować przedmiot wymiany.