Rodzina może darować spadek bez podatku

Przeczytaj także: Otrzymanie ubezpieczenia na życie w podatku od spadków i darowizn

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Dnia 4 lutego 2016 r. spadkobiercy nabyli (aktem poświadczenia dziedziczenia) spadek po zmarłym w dniu 7 kwietnia 2016 r. Spadkobiercami tymi są: żona zmarłego, jego córka oraz syn. W ramach spadku otrzymali oni m.in. połowę nieruchomości. Fakt nabycia spadku został też zgłoszony do urzędu skarbowego w dniu 7 marca 2016 r., wskutek czego spadkobiercy skorzystali ze zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Po nabyciu wskazanego spadku zaistniała potrzeba przekazania sąsiadowi spadkobierców części odziedziczonej nieruchomości, co przyjmie formę darowizny. Zadano pytanie, czy przekazanie części odziedziczonego spadku przed upływem 5 lat od daty dziedziczenia spowoduje utratę prawa do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn przez spadkobierców? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2016 r., poz. 205, ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. dziedziczenia.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. djedzura - Fotolia.com

Rodzina może darować spadek bez podatku

Warunkiem skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, przewidzianego dla najbliższej rodziny, jest fakt zgłoszenia spadku w określonym terminie. Prawa do niego nie traci się wskutek darowania części nabytego spadku innej osobie.

Spadek jest instytucją regulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121, ze zm.). W myśl art. 922 § 1 tej ustawy przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Zgodnie z art. 924 tejże ustawy spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, iż dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy. Natomiast, zgodnie z art. 1025 § 1 ww. Kodeksu, prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Przydatne narzędzia:
Kalkulator podatku od spadków i darowizn

Z treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że w przypadku nabycia spadku obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Powstaje on, zgodnie z dyspozycją art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy, przy nabyciu w drodze dziedziczenia, z chwilą przyjęcia spadku. Ust. 4 cytowanego przepisu stanowi z kolei, że jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia.

Podstawę opodatkowania – zgodnie z art. 7 ust. 1 tejże ustawy – stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Zgodnie z art. 4a ust. 3 ww. ustawy w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa m.in. w ust. 1, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

W myśl art. 4a ust. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 (tj. 9.637 zł).

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz.U. Nr 243, poz. 1762, ze zm.). (...)

Mając na uwadze ww. przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stwierdzić należy, że warunkiem niezbędnym do skorzystania z ulgi przewidzianej w art. 4a ww. ustawy jest spełnienie przesłanek zawartych w tym przepisie, a mianowicie:
1. spadek dotyczy nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych;
2. spadkobiercami są: małżonek, małżonka, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha;
3. nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych zostało zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego – w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.

Z treści wniosku wynika, że Zainteresowani skorzystali z uprawnień określonych we wskazanym przepisie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn – nabycie przez nich tytułem spadku korzysta ze zwolnienia. Z dyspozycji tegoż przepisu nie wynika, że aby zachować prawo do zwolnienia trzeba przedmiotem nabytym w spadku rozporządzać (władać) przez określony czas.

Zatem fakt, że Zainteresowani zamierzają przenieść nieodpłatnie prawo własności części nieruchomości (nabytej w drodze spadku) na rzecz sąsiada, nie skutkuje utratą prawa do ww. zwolnienia. To oznacza, że z tytułu planowanej darowizny nie będą zobowiązani do uiszczenia podatku od spadków i darowizn; darowizna ta nie będzie rodzić po ich stronie żadnych skutków w podatku od spadków i darowizn. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów