Podmioty powiązane: wywieranie znaczącego wpływu

Przeczytaj także: Podmioty powiązane w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym

Kryteria kapitałowe

Ustawodawca zdefiniował obszary „wywierania znaczącego wpływu”. Pierwszy rodzaj kryteriów to tzw. kryteria kapitałowe. W tym zakresie ustawodawca wyróżnił trzy rodzaje kryteriów: udział w kapitale, prawo głosu w organach zarządzających, stanowiących lub kontrolnych oraz udział lub prawo udziału w zyskach lub majątku albo ekspektatywa takich praw. W zakresie tych kryteriów ustawodawca zdecydował, że wystarczające jest pośrednie lub bezpośrednie ich spełnienie w 25%, aby można było mówić o podmiotach powiązanych. Powyższe kryteria stanowią rozszerzenie wcześniej obowiązującego kryterium udziałowego. Dzięki takiemu zabiegowi ustawodawca włączył do kategorii podmiotów powiązanych podmioty, które pomimo braku wystarczającego udziału kapitałowego mają realny wpływ na organy zarządzające, kontrolne czy na głosowanie, co odzwierciedla rzeczywistość gospodarczą i różnego rodzaju struktury w ramach grup kapitałowych.

Posiadanie pośrednie oznacza posiadanie udziałów lub praw, o których mowa powyżej w drugim podmiocie za pośrednictwem innego podmiotu lub większej liczby podmiotów. Wielkość udziału pośredniego liczona jest niezależnie od liczby podmiotów występujących pomiędzy podatnikiem a podmiotem powiązanym.

Powyższe zasady dotyczą zarówno powiązań krajowych, jak i transgranicznych.

Faktyczna zdolność do wywierania wpływu

Kolejne kryterium uznania podmiotów za powiązane to faktyczna zdolność osoby fizycznej do wywierania wpływu na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Wprowadzenie tej regulacji ma na celu uwzględnienie przy klasyfikacji podmiotów powiązanych podmiotów, które, pomimo że nie zasiadają w podmiotach zarządzających lub kontrolnych, to wywierają znaczący wpływ na działanie firmy.

Jako przykład można podać osobę fizyczną, która podejmuje decyzję o zawarciu strategicznej umowy pomimo braku umocowania do podejmowania takich decyzji. Działania takich osób muszą decydować o rozwoju przedsiębiorstwa i jego konkurencyjności. Mogą to być także decyzje o powoływaniu członków organów zarządzających lub kontrolnych. Decyzje takie często są powodowane czynnikami innymi niż gospodarcze/ekonomiczne, przez co mogą nie odzwierciedlać rynkowego charakteru transakcji pomiędzy takimi podatnikami. Obecnie organy podatkowe mają możliwość badania rentowności przedsięwzięć wynikających z decyzji podejmowanych przez takie podmioty.

Niemniej brak definicji ustawowej w tym zakresie powoduje, że powyższe kryterium jest trudne do weryfikacji oraz subiektywne, co może przełożyć się na spory z organami podatkowymi w zakresie rozumienia pojęcia „faktycznej zdolności do wywierania wpływu”.

Związki rodzinne

Ostatnia kategoria to pozostawanie w stosunkach rodzinnych takich jak małżeństwo, pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Należy zwrócić uwagę, że sam warunek występowania powiązań o charakterze rodzinnym jest wystarczający do uznania podmiotów za powiązane. Takie powiązania mogą mieć także charakter międzynarodowy, a weryfikacja tego kryterium nie jest prosta z perspektywy podatnika.

Przykładowo, jeżeli jeden małżonek jest członkiem zarządu jednej firmy, a drugi właścicielem drugiej, powiązanie to można wówczas zweryfikować na podstawie CEIDG lub KRS, ale pod warunkiem posiadania wspólnego nazwiska. W innym przypadku zachodzi konieczność weryfikacji danych osobowych członków rodzin. W efekcie w przypadku różnicy w nazwisku osób zarządzających podmiotem, osoby odpowiedzialne za rozliczenie podatków i sporządzenie dokumentacji cen transferowych mogą nie być w stanie ustalić powiązań rodzinnych.

Podsumowanie

Kryteria wywierania znaczącego wpływu są bardzo rozbudowane, przez co więcej podmiotów może zostać uznanych za podmioty powiązane i być zobowiązanych do przestrzegania szczególnych zasad ustalania cen transferowych. Podatnicy powinni wdrożyć odpowiednie procedury umożliwiające im szybką identyfikację tego rodzaju transakcji oraz odpowiednie oznaczanie ich w systemie księgowym.